Vancouver-71 16 Mayıs-2 Haziran,1971 Ruslar (M.Taimanov, Vasyukov ve Balashov Kotov’un yönetimi altında)-Fischer 0-6
TAIMANOV:Rakibimin adını Mallorca’daki İnterzonal Turnuvası’nın hemen ardından öğrendim. Fischer kesin bir şekilde favori idi.
Kura sonunda bana onun ismi çıkınca, arkadaşlarım güçlükle enişdelerini gizleyebiliyorlardı. Bana gelince ben üzgün değildim çünkü en başta iyimser bir insanım ve şanslı yıldızıma güvenirim. İkinci olarak dünya şampiyonluğu maçı oynama hedefini kendim için belirlediğimden, eninde sonunda onunla oynamak zorunda kalacaktım ve ne kadar yakın olursa o kadar iyi olacaktı.
“Çevremdeki çok az insan bendeki bu iyimserliği paylaşıyordu ev basın neredeyse Fischer‘in maçı kazanacağı konusunda hemfikirdi. Bu yorumlar sebepsiz de değildi. Botvinnik gazetelerden birine Fischer‘in galip geleceğinden emin olduğunu söylemişti. Tal‘de bu görüşe katılıyordu ve en iyi şansımın Fischer ‘in kendini güvende hissetmediği karışık oyunlarda olduğunu söylüyordu.
“Maçın başlamasına altı ay vardı ve hemen hazırlanmaya başladım. Çok geniş ve çok yönlü bir çalışma için Botvinnik ‘e danıştım:O benim ilk satranç öğretmenlerimden biriydi ve o zamandan beri benim için tartışılmaz bir otorite idi. Benimle bu olayı tartışıp bana pratik olarak çok yararlı ve orijinal tavsiyelerde bulunduğu için ona büyük minnet borçluyum.
“En başta bana yardımcılarımı seçmem konusunda çok titiz olmam gerektiğini söyledi. İyi bir arkadaşım olan Yevgeniy Vasyukov ilk belirgin seçimdi, ama ikinci adayıma Botvinnik itiraz etti:bu kişi davet etmek istediğim, çok sevdiğim ve saygı duyduğum Mikhail Tal idi. Ama Botvinnik aniden ve ısrarla onu reddetti. ‘İkiniz de Bohem tarzdasınız’ dedi ‘Ve maçtan önce kendinizi dünyevi zevklerden yoksun bırakmak konusunda yeterli olamayabilirsiniz. onun yerine Yuri Balashov‘u almanı tavsiye ediyorum. Her ne kadar genç ve tecrübesiz olsa da, mükemmel bir analizci, çok ciddi ve Fizik Kültür Enstitüsü’nden mezun olurken mezuniyet çalışması Fischer üzerine olduğundan, Fischer konusunda bir otorite’ Hocamın önerilerini gözardı edemezdim, ama gerçeği söylemek gerekirse maçtan önce ve maç esnasında bundan dolayı pişman oldum. Eminim ki Tal ‘in eşliği ve maç tecrübesi ve aynı zamanda joie de vivre ile dolu oluşu, maç boyunca beni iyi bir noktada tutacaktı.
“Fischer‘in karakteri ve stiline gelince burada Botvinnik‘in kavrayışı paha biçilmezdi. Birkaç yıl önce Fischer ‘le maç yapma ihtimali doğunca, her zamanki hazırlık yaklaşımıyla Fischer’in oyunları hakkında bir rapor hazırlamıştı. Bu raporu cömert biçimde benimle paylaştı.
“Fischer ‘in stili, açılış sistemleri, mücadele tekniklerinin üzerine değerli yorumların yanı sıra, rapor aynı zamanda onun favori stratejileri, oyunsonu tekniği ve başka şeylerle ilgili yaklaşımları da kapsıyordu. Bu direkt analizler şanslıyım ki bende. Kelime kelime şöyledir.
AÇILIŞTA
“-Her turnuvadan önce Fischer yeni bir varyant hazırlar (bazen pek çok). Sık sık rahatlık ve güvenle onadığı varyantlar da var (Örneğin Sicilya Savunması)
“-Sicilya’ya karşı beyazlarla oynarken genelde Ac3,Ab3,Fd3,Fe3 ve Vf3 sistemini kullanır.
“-Pek çok açılışta tercihi Fg7, d6 ve Ae5’dir
“-Açılışta beklenmedik vaziyetlerde (Özellikle teorik vaziyetlerde) seçimleri genelde memnuiyet verici değildir.
“-Fischer er zincirlerini sevmez, taşları için serbest alana ihtiyacı vardır.
OYUN ORTASI
“-Zayıf rakiplerine karşı Şah kanadı piyonlarını sürerek zorlayıcı bir şekilde oynar.
“-Net vaziyetleri sever, eğer bir üstünlük veriyorsa değişimlere girmekten kaçınmaz.
“-Oyun karakterinin ani değişikliklerinde (ataktan defansa geçiş gibi) kendinde güven eksikliği görülür
“-Kaybettiği zaman genelde karışık konumlarda kaybeder, teknik kayıpları çok nadirdir.
“-Piyon formasyonunu korur.
“-Rakip erleri bozmayı sever.
“-Merkez erleri için kalite feda etmeyi sever.
“-Kalesini üçüncü yataya transfer etmeyi sever (Kf1-e1-e3)
“-Veziri ile uzun hamleleri sever.
“-a Piyonunu, b3 veya b6’daki at üzerine sürmeyi sever.
“-Filinden kolayca vaz geçebilir (genelde Ff8-b4-c3 veya Fc8-g4-f3 ile).
“-Tahtada Kaleler varsa ters renkli Fil’leri sever.
GENEL GÖZLEMLER
“-Geçmişte gelişim ve aktiflik için isteyerek er feda ediyordu. Yıllar geçtikçe materyal konusunda daha aç gözlü oldu.
“-Erleri yemeyi çok sever. Böyle yaparken bazen kendini ucuza satmış olur.
“-Keskin bir pozisyonel anlayışı var ve bu sayede taşların pozitif ve negatif etkileşimlerini çok iyi kavrayabiliyor.
“-Rakibinin güçlü taşlara sahip olmasını sevmez ve en kısa sürede onları değişmeye çalışır.
“-Çok iyi bir taktisyen ve çok şey görür.
“-Bir taşına saldırıldığında, çok sık olarak rakibinin bir taşına saldırarak cevap verir (ara hamle!).
BAZI EK GÖZLEMLER
“-Fischer’e desteksiz taş fedası yapılmamalı. Eğer kesin bir refüte varsa, onu bulacaktır.
“-Fischer’in saldırgan eylemlerine karşı atakla cevap verilmeli!
“Ne çarpıcı bir analiz! Hazırlıklarımda büyük yardımı oldu. Ne acıdır ki hocamın tavsiyelerini uygulayamadım…
“Botvinnik ‘in aynı zamanda ön-maç çalışmalarıyla ilgili tavsiyeleri oldu.
“İlk olarak on adet ısınma maçı oynamam gerektiğini söyledi. Bunlar danışmalı maçlar olacaktı. Örneğin, Vasyukov ve Balashov yan odada hamleleri tartışma imkanına sahip olacaklar hatta literatür kitaplarından da yararlanabileceklerdi. Bunun yanı sıra benden 1 saat daha fazla zamana sahip olacaklardı: 40 hamle için 3.5 saat!
“Bana gelince her zamanki kurallara göre oynadım, sadece rakibim gözükmüyordu. Çok zor bir maçtı. Tam skoru anımsamıyorum ama sanırım bir oyun kazandım, iki tane kaybettim ve geri kalanının berabere yaptım. Hiç de fena değil!
“Botvinnik‘in bazı tavsiyeleri de bir bakıma eğlendiriciydi. Örneğin benim çocukluk yıllarımdan kalma bir zayıflığımı keşfetmişti. Doğal hamleleri neredeyse hiç düşünmeden yapma eğilimindeydim. Ve bazen de rakibimin zaman sıkışmasından etkileniyordum. Botvinnik normal satranç saatinin yanı sıra bir kum saati kullanmamı tavsiye etti. Bu sayede her hamleden önce en az bir dakika geçecekti. Buna ek olarak da elimin bilinçsiz hareketini engellemem için ellerinim üzerine oturmamı tavsiye etti.
“Bütün bu yönlerden maça çok iyi hazırlanmıştım. Vancouver’e gitmemim arifesinde şu demeci verdim: ‘pek çoğu için Fischer çok çetin bir rakip. onu en yüksek düzeyde takdir ediyorum. Olağanüstü bir satranççı ve belki de bir dahi. Ama bana göre o bir insan tanrı değil. Bahislerin genelde Fischer lehine olduğunu biliyorum. Bu insanların paralarını kaybetmeleri için gücüm dahilindekinin en iyisini yapmaya çalışacağım….
Mayısın başında küçük ama birbirine sıkıca kenetlenmiş takımımız;Vasyukov, Balashov, delege başkanı Kotov ve ben Moskova’dan yola çıktık ve neredeyse 24 saatlik bir yolculuktan sonra Kanada’nın Vancouver şehrine vardık. Fischer daha erken geldi. Takımı sadece iki kişiden oluşuyordu: sekundant olarak çağrılan Evans bu teklifi iki sebepten reddetti; birincisi eşini yanına almayacaktı, ikincisi maç süresince gazeteci kimliğini kullanmayacaktı. Sonuç olarak Fischer‘e yakın dostu ve akıl öğretmeni Albay Ed Edmondson eşlik ediyordu. O da satranç hamleleri dışında Fischer ‘e tüm işlerinde yardım ediyordu.
“Bobby ile eski iyi arkadaşlar gibi karşılaştık, fakat o hemen organizasyonla ilgili sorunlara eğildi. Anlaşıldı ki ev sahiplerimiz tecrübesiz organizatörlerdi ve maç için yapılan düzenlemeler hiç de vaad edildiği gibi değildi. Her ne kadar hotel ve benzeri şartlar mükemmel olsa da, turnuva salonundaki detaylar yetersizdi. Fischer ‘in geniş izleyici kesiminden duyduğu rahatsızlığı bilen organizatörler kampüs kütüphanesinde bir arka oda bulmuşlardı ve yeterince hava almak için yeterli değildi… Genelde uyumlu bir insan olmakla beraber buna ısrarla itiraz ettim.
“Bu konu iki tarafın karşılıklı anlaşmasına bırakıldı. Sonuçta Fischer biraz izleyicinin olmasını onayladı. Organizatörler 200 seyirci alan daha büyük ve daha rahat bir salon buldular ve dört günlük bir ertelemeden sonra maç başladı.
“Bugünün şartlarında turnuva koşulları mütevaziden de öteydi. İster inanın ister inanmayın ödül parası toplam 3000 dolardı; 2000 dolar kazanana, 1000 dolar kaybedene verilecekti. Bugünün şampiyonları bu paraya ufak bir gösteri maçında bile oynamayacaklardır….
Maçın ilk oyunu tarafların hiç de uzlaşmacı bir havada olmadıklarını, ve klasik ısınma oyunu benzeri başlangıcıyla (on oyunluk bir maç olacaktı) zaman kaybetmek istemediklerini ortaya koydu Fischer ‘in uzunca süredir oynadığı Şah Hint Savunmasına karşı hazırladığım varyantı oynama fırsatı elde ettim.
TAIMANOV-FISCHER Oyun 1, Şah Hint Savunması, E97
1.d4 Af6
“Bu hamle oyun başladıktan 10 dakika sonra yapıldı. Fischer düşündüğünden bu kadar sürmedi sadece…. geç kalmıştı. Bu olay Fischer için tipikti. Belki de bu sadece Fischer ‘in kendine güvenini göstermek ya da sadece rakibini sinirlendirmek için yaptığı bir hareketti…
2.c4 g6 3.Ac3 Fg7 4.e4 d6 5.Af3 0-0 6.Fe2 e5 7.0-0 Ac6 8.d5 Ae7 9.Fd2
9.Ae1;9.Ad2
9… Ae8
9…Ah5!? 10.g3 f5 11.ef5 Af5 “Fischer ‘in hızlı ve tereddütsüz bir şekilde cevabından, mücadeleye girmeye hazırlıklı olduğu anlaşılıyordu.
10.Kc1
10.b4 f5=
10…f5 11.ef5
11.Vb3!? 3.oyun; 11.Ag5 h6 12.Ae6 Fe6 13.de6 Vc8 14.c5!+=
11…gf5 12.Ag5 h6 13.Ae6 Fe6 14.de6 Vc8 15.Vb3 c6! 16.Fh5 Ve6! 17.Vb7 Af6 18.Fe2 Kfb8 19.Va6 Kb2 20.Kfd1 kompanse e4!? 21.Va3
21.Ff4?! Ae8!
21…Kb7 22.Ff4 d5 23.cd5 cd5
23…Aed5 24.Fc4 fikir Ae2
24.Ab5!? Ag6!? “Göze göz! Fischer karşı atak fırsatını hiç kaçırmazdı. Bu seferde inisiyatifi elde etmek için kalite feda etmeye hazırlıklı. 25.Ac7 Vf7 26.Aa8 Af4’den sonra doğal 25.Vg3’e cevabı becerikli 25…Ah5! 26.Fh5 Af4 27.Vf4 Kb5 28.Kc7 Ve5! devam yoluyla kurtulmasını sağlar. Ne var ki siyahın hala sorunları var.
25.Ad4 Vd7 26.Ve3?
26.Vg3! Şh7 27.Kc6!+/- Taimanov
26…Şh7 27.h3
27.Kc6 Ag4!
27…Kf8! 28.Fa6!? belirsiz
28.Kc5 kompanse
28…Kb6 29.Kc7 Va4! 30.Kg7!
30.Fe2 Ae8!-/+
30…Şg7 31.Fh6 Şf7!
“Oyunun bu aşamasında Fischer tartışılmaz derecede iyi oynuyor, Şah h7’de rahat olmayacaktı.
32.Fe2 Kfb8! 33.Af5
“Mücadele azalmadan devam ediyor. Beyaz kalite karşılığında Piyon aldı, taşları agresif durumda ve zaman sıkışmasında. Son faktör oyunun kaderini belirliyor.
33…Kb1! 34.Kb1
34.Şh2 Vd7!
34…Kb1 35.Şh2 Vd7!
36.Ad4?
Rakibe teslim oluyor; 36.g4! ve keskin bir oyun daha iyi olacaktı
36…Vd6 37.g3 Vb4!-+
Mükemmel bir hamle; tehdit 38…Ve1
38.Ac6 Vb6! 39.Aa7
39.Ad4 veya 39.Vb6 daha zorlayıcı olurdu
39…Ve3 40.Fe3 Ke1!
“Bu hamleden sonra oyun ajurne oldu. 41.Fg4’ü gizli hamle olarak yazdım (başka be yapabilirdim ki?) ve devam etmeden terk ettim. 41…Ag4 42.hg4 Ae5 ve devam etmek manasız olacaktır. Ne kadar da yazık! 0-1
“Fakat cesaretin kırılmamıştı. Oyun boyunca rakibimden aşağı olmadığımı hissettim. Dahası açılıştaki memnunluk verici tecrübemden sonra uzunca bir süre insiyatifi elimde tuttum ve neredeyse başarıyordum.
FISCHER TAIMANOV Oyun 2, Sicilya Savunması, B44
1.e4 c5
“Sicilya Savunması’nın çift sayılı oyunlarda oynanacağı belli idi. Bunun yanı sıra bu açılışta sorunlar yaşamam halinde, Fischer ‘in pek başarılı olmadığı Fransız Savunması’na geçmek gibi de bir planım vardı. Ne yazık ki olayların gidişatı beklentilerimi karşılamadı ve olaylar Fransız Savunması’nı kullanmama gerek kalmadan bitti…
2.Af3 Ac6 3.d4 cd4 4.Ad4 e6 5.Ab5 d6 6.Ff4
Mallorca karşılaşmamızda Fischer 6.c4 sistemini tercih etmişti
6…e5 7.Fe3 Af6 8.Fg5 Va5 9.Vd2 Ae4 10.Va5 11.Fe3 Şd7 12.A1c3!
12.Aa7 d5; 12.Fa7 Ac6=
“Ev ödevi! Fischer eri geri almak için acele etmiyor bunun yerine Siyah’ın kötü gelişiminden yararlanmaya çalışıyor. Bunu yapmak içinde klasik bir yöntem kullanıyor – taşların hızlı gelişimi ve açık hatlardan ve diagonallerden atak Bravo Bobby !
“Maçtan sonra Bobby‘ya hazırladığı bu varyantı sorunca bana mütevazi şekilde fikrin kendisine ait olmadığını söyledi ; fikri Sovyet Usta Alexander Nikitin‘in monograflarının birinin dipnotlarında görmüştü! Fischer sadece onu kullanmıştı.
“Kendi yurtdaşımın teorik olarak bu önemli görüşünün bilmemek benim gibi bir Sicilya uzmanı için bağışlanmaz bir hataydı!
12…Ac3?!
12…a6! 13.Ae4 ab5 14.Fb5 Şc7 15.0-0-0 Fe6=
13.Ac3 Şd8
“Takibeden yıllarda diğer defans planları da denedi 13…Fe7, 13…b6, 13…Şc7 fakat ne yazık ki hiç biri tam anlamıyla başarılı olamadı. Örneğin 13…Şc7 14.Ad5 Şb8 15.0-0-0 Fe6 16.f4+=
14.Ab5 Fe6
14…d5? Fa7 fikir Fb6, Ac7
15.0-0-0
fikir 16.Ad6! Fd6 17.Fc5+-
15…b6 16.f4!+/-
“Fischer bastırmakta haklı! 16.Ad6 (16…Fd6 17.Kd6 Şe7 18.Kd1 Ac4) ile veya taktik vuruş 16.Aa7 (16…Şc7 17.Ab5 Şc6) ile Piyonu geri almaya kanmıyor. Materyali eşitlemeden önce baskısını arttırıyor.
16…ef4 17.Ff4 Ab7 18.Fe2
fikir Ff3
18…Fd7
18…a6 19.Ad6
19.Kd2! Fe7 20.Khd1 Fb5 21.Fb5 Şc7 22.Ke2!
“Fischer ‘in inisitiyatif için çok şaşırtıcı bir yeteneği var! Rakibinin inatçı defansına ve pozisyondaki ciddi sadeleşmelere rağmen atağından vaz geçmiyor. 22…Ff6 23.Kde1 Kac8
23…Ac5 24.Ke7!+-
24.Fc4 Khf8 25.b4! a5! 26.Fd5 Şb8 27.a3 Kfd8! Ff7?!
28.Ke4! Kc7 29.Fe3!+/-
28…Fc3 29.Fd2 d5! 30.Kd1 d4 31.Fc3 Kc3 32.Şb2 d3! belirsiz 33.Şc3 ed2 34.Ke1 Ad6 35.Fh5
35…Ab5?
35…Kc8! 36.Şb3 Ab5!; 36.Şb2 Ac4 37.Şb3 Ad2 38.Şa4 g6 belirsiz.
36.Şb2+/- ab4 37.ab4 Kd4
37…g6 38.Ff3 Ad4 39.Fe4 Ke8 40.Fd3 +-
38.c3 Kh4
38…Kd2 39.Şb3 Kd3 40.Şc4+-
39.Fe2 Ad6 40.Kd1 Şc7 41.h3 Hf4
41…b5 42.Kd5
42.Kf1 Ke4 43.Fd3 Ke5 44.Kf2 h5 45.c4
“Oyun burada ajurne oldu. Beyaz bir Piyon önde ve daha üstün. Gerisi teknik meselesi ve Fischer‘de buna sahip. Ne var ki hala çok heyecanlı hamleler var.
45…Kg5
45…Ke3!?+/-
46.Şc3 Şd7 47.Ka2 Şc8 48.Şd4 Şc7 49.Ka7
49.Ke2! Şd7 50.c5+/-
49…Şd8 50.c5?!
50.Ka6 Şc7 51.c5!+/-
50…bc5 51.bc5 Ae8! 52.Ka2 Ac7 53.Fc4 Şd7 54.Kb2?!
54.Fb3
54…Şc6! belirsiz 55.Fb3 Ab5 56.Şe3 Şc5 57.Şf4 Kg6 58.Fd1 h4 59.Şf5 Kh6 60.Şg5 Ad6 61.Fc2 Af7 62.Şg4 Ae5 63.Şf4 Şd4 64.Kb4 Şc3 65.Kb5 Af7 66.Kc5 Şd4 67.Kf5 g5 68.Şg4 Ae5
68…Kc6!?
69.Şg5 Kg6 70.Şh4 Kg2
71…Ag6 72.Şh5 Şe4!=
71.Fd1 Kg8 72.Fg4 Şe4 73.Şg3
“Bu durumda konum ikinci kez ajurne oldu. Gelişi güzel bir bakış bile kaçınılmaz sonuca varır: kesin bir berabere. Sonradan Tal şöyle yazdı: ‘Şu Fischer ne kadar da sabit fikirli bir insan! Maçın skoru ne olursa olsun ben bu oyuna devam etmezdim – zaman kaybı olacaktır çünkü. Ama Fischer öyle yapmaz – şah şaha kalana kadar oynar’ Bende onun bu özelliğinin tatsız bir biçimde öğrendim…
“Talihsizlik ki, bu oyunun devamı benim için facia olan üçüncü tur bitene kadar oynanmadı. Olacakları tam olarak açıklamadan belitmeliyim ki, üçüncü oyun benim için tam bir hayal kırıklığıydı. Neredeyse oyunu kazanacakken, ağır bir yenilgi aldım. Feci bir fiaskoydu! Ve bu olay ikinci oyunun devamını kötü bir şekilde etkilemekten geri kalmadı.
73…Şg7 74.Kf4 Şd5 75.Ka4 Ag6
75…Ag4 76.hg4 Şe6 77.Kf4 Kf7! veya 77.Şh4 Kg8!=
76.Ka6 Ae5 77.Şf4 Kf7 78.Şg5 Kg7 79.Şf5
79.Şh6 Kg4=
79…Kf7 80.Kf6 Kf6 81.Şf6
 81….Şe4?? 81…Ad3 veya 81…Şd6 82.Fc8!+- Şf4 83.h4 Af3 84.h5 Ag5 85.Ff5! Af3 86.h6 Ag5 87.Şg6 Af3 88.h7 Ae5 89.Şf6 1-0 “Şimdi maçın doruk noktası |
TAIMANOV FISCHER Tur 3, Şah Hint Savunması, E97
1.d4 Af6 2.c4 g6 3.Ac3 Fg7 4.e4 d6 5.Af3 0-0 6.Fe2 e5 7.0-0 Ac6 8.d5 Ae7 9.Fd2 Ae8 10.Kc1 f5 11.Vb3!?
bir yenilik! 11.Ag5!?
11…b6
11…f4; 11…Şh8
“Uzun bir düşünceden sonra (benim planımın işe yararlığını vurgular bir biçimde) Fischer başta c4-c5 sürüşünü durdurmanın gerekli olduğu sonucuna varmış olmalı
12.ef5 gf5 13.Ag5 Af6
13…h6 14.Ae5+=
14.f4! h6 15.fe5! de5 16.c5!?
16.Af3+=
16…Afd5
Takip eden karşılıklı mücadelede ön plana çıkan yaratıcılık, mükemmel zamanlama ve çelik sinirlerdi. Fakat iki oyuncu da sinirliydi. Bir keresinde hamlemi yaptıktan sonra podyumda her zamanki yürüyüşümü yaparken, birden Fischer masadan fırladı ve yardımcısı Edmonson‘a baş hakem Bozidar Kazic‘e benim yürüyüşümün onun dikkatini dağıttığı konusunda resmi bir şikayette bulunmasını istedi. Kazic nazik bir biçimde bunu bana bildirdi ve şikayetin haklı olmadığını, ve podyumun benim tarafımda olan bölgesinde yürüme hakkına sahip olduğumu belirtti. Çatışmamaya girmemek için Bobby‘ye bir centilmenlik anlaşması teklif ettim: Eğer Fischer ayağıyla masaya vurma alışkanlığını bırakırsa bende yürüyüşümü podyumun arkasında yapacaktım. Karşılıklı memnuniyeti getirecek şekilde Fischer bunu kabul etti.
tek defans
Sonradan Fischer maçta dönüm noktası demiştir. ‘Taimanov 20.Vh3! ile kazancı kaçırdı.’ Gerçekten de bu hamle tatsız anıların ilkiydi…
“Sonra çöktüm. Çok yorulmuştum. İlgisizlik başladı. Herşeye olan ilgimi kaybettim. Aklıma gelen ilk hamleyi yaptım. Doğal olarak kaybeden hamleydi…
20.Af3?
20.Vh3! Kf6 21.Fc4 f4! 22.Kf6 Fh3 23.Af7 Şh7 24.Ad8 Ff6 25.Ac6 Fe6 26.Ke1 Ke8 belirsiz Taimanov
20…Fb7 21.Kg6 Af4!-/+ 22.Ff4 ef4 23.Kd1 Ve7 24.Ke6 Vc5 25.Şf1 Kfd8!
fikir Fd5
26.Kd8 Kd8 27.Va4 Vc1 28.Şf2 Ff8! 29.b4 Fe4! 30.Ke8?
30.Vb5 Ve3 31.Şf1! Kd1 32.Ae1-/+
30…Fc6-+ 31.Vc6
31.Kd8 Fa4 32.Kf8 Şg7
31…Vc6 32.Kd8 Vf6
33.Kc8 Ve7 34.Şf1 Şh7 35.Ad4 Fg7 36.Ab5 Fe5 37.a3 Vd7 38.Ka8 f3! 39.gf3 Fh2 40.Şg2 Vg7 41.Şh2 Ve5 0-1
“Bu hayatımdaki en acı yenilgi olmalı. O gün acı verdi ve bu acıyı yıllarca unutamadım…
“Bir sonraki gün daha da kötüydü: ikinci oyunun ajurnesinde inanılmaz bir hata yaptım. Yeni başlayan mücadele pratik olarak benim için bitmişti. Yıkılmıştım. Kendimi hasta hissettim ve yüksek kan basıncı şikayetiyle hastaneye kaldırıldım. Maç üç gün ertelendi.
“Söylemeye gerek yok ki Fischer başarısını sürdürmekte zorluk çekmedi. Bir sonraki oyun onun bu maçtaki başarısını taçlandıran örnek oldu.
FISCHER-TAIMANOV Oyun 4, Sicilya Savunması, B47
1.e4 c5 2.Af3 Ac6 3.d4 cd4 4.Ad4 Vc7!? 5.Ac3
5.c4
5…e6 6.g3 a6 7.Fg2 Af6 8.0-0 Ad4 9.Vd4 Fc5 10.Ff4!
“Fischer formunu devam ettiriyor: bu hamle Siyah için en tatsız olanı
10…d6
10…Fg4 11.Fc7+=
11.Vd2
11.Vd3 Ad7! 12.Aa4 e5 fikir b5=
11…h6 12.Kad1 e5 13.Fe3 Fg4
13…Fe3?! 14.fe3!+/-; 13…Şe7?! fikir Kd8 belirsiz
“Isınma maçları beni bu konum için hazırlamıştı. Konum az çok Siyah için rahat gibi gözüküyordu. Fakat Fischer ‘in bakış açısı farklıydı. Nitekim haklı çıktı.
14.Fc5! dc5 15.f3 Fe6 16.f4! Kd8
16…0-0 17.Ad5 veya 17.Vd6+=
17.Ad5 Fd5 18.ed5 e4 19.Kfe1!?
19.c4 0-0 20.Kfe1 Kfe8 21.Vc2+=
19…Kd5 20.Ke4! Şd8 21.Ve2 Kd1 22.Vd1 Vd7
22…Şc8 23.Ke5 Şb8 24.Vf3 +/-
23.Vd7 Şd7
23…Ad7 24.Ke1 b6 25.Ff1 a5 26.Fb5 Ke8 27.Kd1 Ke7 28.Şf2 += Taimanov
Oyunun devamında kendimi Sherlock Holmes‘ün yaratıcılığını ve yeteneğini sadece takdir edip izleyen Watson gibi hissettim!
24.Ke5! b6 25.Ff1! a5 26.Fc4+= Kf8 27.Şg2 Şd6 28.Şf3 Ad7 29.Ke3 Ab8 30.Kd3 Şc7 31.c3 Ac6 32.Ke3 Şd6 33.a4! Ae7 34.h3 Ac6 35.h4 h5?! 36.Kd3 Şc7 37.Kd5! f5 38.Kd2 Kf6 39.Ke2 Şd7 40.Ke3 g6 41.Fb5 Kd6 42.Şe2! Şd8 43.Kd3!+/- Şc7 44.Kd6 Şd6 45.Şd3 Ae7
“Daha sonraları oyunsonu el kitaplarında bu konum iki kanatta piyon adaları olduğu hallerde Filin Ata üstünlüğünü gösteren klasik bir örnek olarak gösterildi.
46.Fe8 Şd5 47.Şf7 Şd6 48.Şc4 Şc6 49.Fe8 Şb7 50.Şb5 Ac8 51.Fc6 Şc7 52.Fd5 Ae7
52…Ad6 53.Şa6 Ae4 54.Ff7+-
53.Ff7 Şb7 54.Fb3! Şa7 55.Fd1!Şb7 56.Ff3 Şc7 57.Şa6 Ag8 58.Fd5 Ae7 59.Fc4 Ac6 60.Ff7 Ae7 61.Fe8! Şd8 62.Fg6!+- Ag6 63.Şb6 Şd7 64.Şc5 Ae7 65.b4! ab4 66.cb4 Ac8 67.a5 Ad6 68.b5 Ae4 69.Şb6 Şc8 70.Şc6 Şb8 71.b6 1-0
“Skor 4-0. Herşey bitti. Yararlanılamayan üstünlüklerin ve açıklaması zor hataların kabus benzeri görüntüleri aklımdan çıkmıyor. Olaylar çok farklı olabilirdi yeter ki…. Kendimden nefret ediyordum. Kadere söylendim. Ve tamamen bozguna uğramamak için, en azından bir veya iki oyun kazanma isteğine kapıldım. Aynı zamanda kendime ve başkalarına skorun aslında oyun gücümü yansıtmadığını ispatlamak istedim. Sözün kısası beşinci maçtan önce kendimi savaşçı bir havaya soktum. İyi bir başlangıç oldu…
TAIMANOV FISCHER Oyun 5, Grunfeld Savunması, D80
1.d5 Af6 2.c4 g6 3.Ac3 d5
“Ufak da olsa ilk psikolojik galibiyetim. Fischer , Şah Hint Savunması’ndaki mücadelemizdeki başarısızlığını kabul ediyor ve daha nadir kullandığı Grünfeld Savunması’na geçiyor. Bu olasılık için hazırlıklıydık ve bu benim için sürpriz olmadı.
4.Fg5 Ae4 5.Fh4 Ac3
5…c5
6.bc3 dc4
6….c5 7.cd5 Vd5; 6…Fg7 7.e3 c5
7.e3 Fe6
“Bu hamlenin patenti Fischer’de olmalı. Maçımızdan kısa bir süre önce Buenos Aires’de Mecking ‘e karşı kullandı (Başarısız olarak!). Sekundantlarımla bu oyun üzerinde epey vakit harcamıştık.
8.Kb1 b6 9.Fe2!
fikir Ff3; 9.Af3 Fg7 10.Ad2 0-0 11.Ac4 Fd5 fikir c5=
9….Fh6?!
9…Fd5!? 10.Af3 Fg7
10.Af3 c6 11.Ae5 Fg7
11…b5?! 12.Ff3 Fd5 13.e4+/-
12.f4 Fd5 13.0-0 Ad7
13…b5?! 14.Ff3 f5 15.Ve2 fikir e4+/-
14.Ac4 0-0 15.a4 c5 16.Ae5 Ae5
16…Af6!?+=
17.de!+/-
“Açılışın son bölümü Fischer ‘in lehine değil:Siyah gelişim , alan ve merkezde de yerleşim açısından dezavantajlı. Kendini müdafa etmesi zor.
17…f6 18.Kb2! Fe6 19.Kd2 Vc7 20.Fg4! Vc8! 21.Ff3 Kb8
“Mücadele kritik bir noktaya geldi.Ne var ki bunu ancak yıllar sonra farkedebildim
22.Ve2?!
22.Kff2!+/- Taimanov
22…Kd8 belirsiz 23.Kfd1 Kd2254.Vd2
24.Kd2 Vc7 ef6 Ff6 26.Fg3 Kd8! belirsiz
24…Ve8 25.ef6 ef6 26.Vd6 Kc8! 27.a5 Ff8! 28.Vd2 Fe7 29.Fd5 Vf7 30.Fe6
30.c4 f5!
20…Ve6 31.Vd7 Şf7
31…Ve3? 32.Şf2
“Arka arkaya tek hamle serileri Fischer ‘in başarısız açılışın kötü etkilerinden kurtulmasını sağladı. Oyunsonu Siyahlar için ciddi sorunlar yaratmaz.
32.Va7 ba5 33.e4 Vc6! 34.Kd7 Ve4 35.h3 a4 36.Ff2 Şf8 37.c4 a3! 38.Va3 Ka8
38…Vc4 39.Ve3 fikir f5; 38…Vf4 39.Vd3 Ka8 40.Fg3
“Bir kez daha Fischer taşlarına manevra alanı yaratabilmeye önem veriyor! Bu sefer Er kazanmayı bile göz ardı ediyor.
39.Vb2 Şe8 40.Vb5 Şf8 41.Kd1 Vf4 42.Fc5 Fc5 43.Vc5 Şg7 44.Kf1 Ve4= 45.Vc7 Şh6
“Bir an şaşkına döndüm: Fischer niye Er’i feda etmişti?. Açıklamam şöyleydi: Fischer pasif savunmayı sevmiyordu bu sebepten 44…Ve5 yerine 44…Ve4’ü tercih etti. Şimdi 46.Kf6 oynarsam 46…Ka2 oynayacak ve Vezir’leri kesmek zorunda kalacağım 47.Vf4 Vf4 48.Kf4, ve Kale’sini c2’ye koyarak berabereyi sağlayacak. ‘Eh. Berabere olsa da en azından Er önde olamanın memnuniyetini yaşayıyım’ diye karar verdim. Devamında olanlar şimşek çakışı gibiydi…
46.Kf6??
“…‘Üzgünüm’ dercesine, kaderin onu oynamaya mecbur bıraktığı bu acı sahneden utanırcasına Fischer hamlesini yaptı. 46…Vd4 47.Kf2 Ka1, ve yine terkettim. 0-1
“Ne büyük haksızlık! Ne zalim kader! Sessizce ayağa kalktık ve podyumu terkettik… Tal sonradan şöyle yazdı: ‘Buna inanmanız için görmeniz lazım. Üç Büyükusta’nın ajurneden sadece üç hamle sonra kalelerini boşa koymaları inanılmaz. Aynı şekilde inanılmaz olan Taimanov‘un Fischer‘den pozisyonun ev analizinden sonra hata beklemesi. Bu olay psikologların incelemesine muhtaç bir durum!’
Bu maçın üzerimde garip bir etkisi oldu. Bu belki de organizmanın bir tür savunma mekanizmasıydı. Artık umursamıyordum. Herşey mümkün olduğunca en kısa sürede unutmak istiyordum. Ama hala bir oyun daha vardı. Sonuç umrumda değildi. Yürüyüş ayakkabılarımı topladım ve bir sonraki uçuşa eve gitmek üzere biletimi ayırttım.
FISCHER-TAIMANOV Oyun 6, Sicilya Savunması, B44
1.e4 c5 2.Af3 Ac6 3.d4 cd4 4.Ad4 e6 5.Ab5 d6 6.Ff4 e5 7.Fe3 Af6 8.Fg5 Fe6
“Maçın sonucu umrumda olmasa da ikinci oyunda başlayan teorik mücadelemizi sürdürmek ilginçti.
9.A1c3
9.Ad2!?
9…a6 10.Ff6
10.Aa3 Fe7=
10…gf6 11.Aa3 Ad4
“Bu konumu maçtan önce dikkatli bir şekilde incelemiştik. Bu konum onun oyunlarında defalarca ortaya çıkmıştı ve Fischer açılış tercihlerini devam ettirmekte çık ısrarcıydı. Atın bu hareketi, ki Najdorf‘un buluşudur en iyi devam yolu gibi gözüktü. Fakat Fischer‘in daha iyi bir fikri vardı. Sonuç olarak, bir kaç ay sonra Karpov‘la SSCB Şampiyonası’nda oynadığım oyunda başka bir yol denedim. 11…Ae7 12.Ac4 d5 13.ed5 Ad5 14.Ad5 Fd5 15.Ae3 Fc6 ve devamında 16.Fc4 Vd1 17.Kd1 Kc8 Siyaha kabul edilebilir bir oyunsonu. Petrosyan daha radikal bir karşı atak organize etti:Karpov‘la olan maçımdan iki hafta sonra Fischer ‘le oynadığı maçın ilk oyununda parlak 11…d5! hamlesini kullandı.
12.Ac4! f5 13.ef5 Af5
13…Ff5!? 14.Ae3 Fg6+=
14.Fde3 Kc8?!
14…Ad4 belirsiz
15.Ff5 Kc4?!
daha iyisi 15…Ff5 16.Ae3 Fg6+=
16.Fe6 fe6 17.Ve2!
17.Vh5 Şd7 belirsiz
17….Kd4?!
“Kendi başıma yaptığım ilk hamle hemen kötü netice verdi. Daha iyisi 17…Vc7 ve devamında Şahın Vezir kanadına transferi olacaktı.
18.0-0
fikir f4
18…Vg5 19.Kad1+/- Vf5;?!
daha iyisi 19…Kg8 230.g3 Kd1 21.Kd1 d5 Taimanov
20.Kd4 ed4 21.Ae4 Fe7?
21…Şd7-/+
22.Kd1 Ve5
22…Vb5 23.Vb5 ab5 24.Kd4+-
23.Vd3 Kf8 24.Vd4 Vd4 25.Kd4+- d5 26.Ac3 Fc5 27.Kd2 Kf4 28.g3 Kc4 29.Ae2 Ka4 30.a3 Şd7 31.Şg2 b5 32.c3 a5 33.Şd4 b4 33.Ab3
“Fischer‘in parlak At hamlesi rakibinin hayallerini yıkıyor. Fil aktif pozisyonunu terketmek zorunda (34…Şc6? 35.cb4 ab4 36.Kc2) ve bunun için gerekli zaman beyaza karşı atak fırsatını yaratıyor. Fischer ‘in defansta ve atakta büyüleyici mükemmel zamanlaması var!
34…Fb6 35.ab4 ab4
36.c4 Şc6 37.c5! Fc7 38.Ad4 Şd7 39.f4 e5 40.c6! Şc8 41.Ab5! Ka2
41…ef4 42.Kd5
42.f5! Şd8 43.Kd5 Kb2 1-0
“Bu Fischer ile olan maçımın sonuydu. Pek çok cevapsız soruyu arkasında bıraktı…
FISCHER : “6-0 lık skor rakibim için adil değildi. Mücedele skorun gösterdiğinden çok daha fazla mücadeleliydi. Kazandıktan sonra centilmen olmak kaybettikten sonra olmaktan kolaydır, dolayısıyla rakibimi tebrik ediyorum.”
SPASSKY:” Fischer‘e karşı oynamak çok zor. Rakiplerine çözülmesi güç problemler çıkartıyor. Diğer önemli faktör de yaş farkı: Fischer 28 yaşında;Taimanov 45. 6-0 skoru felaket. Ama çok az mücadele, öz olarak bu kadar zengindi.
TAL:” Fischer basitçe gösterdi ki, olağanüstü gücü kendini tekrar sergileyecek. Özellikle onun pratik olarak hatasız tekniğine, mükemmel reaksiyonuna ve rakibinin zayıflıklarını ve hatalarını çok keskin şekilde farkedebilmesine dikkati çekmek istiyorum. Buna birde fantastik şekilde Beyazlarla çaılış bilgisini ekleyin. Her ne kadar ilk bakışta açılıştan en aktif olan devam yollarını seçmese de, bir şekilde virtüoz gibi oynadığı favori pozisyonlarına ulaşabiliyor. Öte yandan Siyahlarla açılışı çok da güvenilir değil. Ama ne de olsa kimse kusursuz değildir!
“Taimanov ‘a gelince genelde güçlü yanı olan sinirlerini ve aşırı iyimserliğini suçlamak lazım”
TAIMANOV: “Fischer ‘le olan maçım şüphesiz satranç hayatım boyuncaki en önemli ve en unutulmaz maçımdı. Sadece modern zamanların bu efsanevi ve esrarengiz satranççısına kılıç çeken son oyunculardan biri olma onuruna eriştiğim için değil, ama olayların gelişimi satranç hayatımda ve özel yaşantımda dramatik değişimler yarattıği içindi de.
“Maçtan önce SSCB için sadece iyi bir satranç oyuncusu olarak değil ama aynı zamanda profesyonel bir piyanist, ve gazeteci olarak örnek bir vatandaş olarak (bu ikisi özellikle basın tarafından vurgulanıyordu çünkü resmi olarak bizde profesyonel sporcu yoktu) gösterilirken, Vancouver yenilgisinden sonra kendimi her yönden gelen eleştirilerin odağında buldum: Komünist Partinin Merkez Komitesi’nden kendi parti organıma kadar.
“Demir parmaklıkların arkasına koymadılar. Spor Ustası liyakatım alındı, SSCB milli takımından atıldım (büyük mali sorunlarla). Neredeyse iki yıl boyunca yurt dışındaki turnuvalardan men edildim, makalelerimin basılması yasaklandı, hatta konserlerde piyanist olarak gözükmem bile mümkün değildi. Bu bir tür yurtdaşlığın idamıydı.
“Tabii ki cezalandırılmamın asıl sebebi gizlenmeliydi: başarılı bir büyükustanın sadece bir maç kaybettiği için cezalandırıldığı duyulsa dünyanın tepkisi ne olurdu? Toplum tarafından kınanma sebebine uygun bir kılıf bulundu. Soljenitsin‘in ” ‘İlk Çember’ isimli kitabı gümrük görevlileri tarafından Şeremetyova havaalanından bavulumda bulunmuştu. Beni tanıyan yaşça büyük Şeremeyyevo gümrük amiri bana şöyle dedi:’ Mr.Taimanov daha dikkatli olmalıydınız. Eğer skorunuz Fischer‘e karşı daha iyi olabilseydi, Soljenitsin ‘in eserlerinin size ben taşıyabilirdim’
“Spor Komitesi’nde şunlar oldu. En yetkili resmi görevliler mektup tercüme edilmiş şekilde ellerinde olmak üzere duruyorlardı. Yüzlerinde sanki Kanada bankasını soymuşum da milyonlarca doları ülkeye kaçırmışım gibi bir ifade vardı. Sporlar başkanı Pavlov, çok öfkeli bakarak beni kaçakçılık yapmak ve dokunulmayacak kadar iğrenç kitaplar okumakla suçladı.Bildiğiniz şeyler işte. Beni mahrum bırakabilecekleri herşeyden mahrum ettiler. Pavlov büyükustalık ünvanımı bile almak istedi ama : ‘bunu yapamayız, bu ünvan bizim tarafımızdan verilmedi’ diyerek kendini tuttu. Büyük müzisyen Rostropovich‘in acı bir şakasını anımsıyorum: ‘Biliyor musun Soljenitsin‘in başı niye dertte? onun eşyaları arasında Taimanov ‘un Nimzoviç defansını buldular!’
“Yardım hiç beklenmedik bir bölgeden geldi: Bent Larsen Fischer ‘e 0-6 yenildi, aynı skor. Bu bana zulm edenler üzerinde ciddi bir etki bırakmıştı. Danimarkalı bir Büyükusta’yı emperyalistlerle işbirliği sebebiyle suçlayamalardı ki! Her ne kadar bu bana saldırıları biraz azalttıysa da uzun yıllar bana olan memnuniyetsizliği hissettim.”
Yarı finallerden önce Sovyet Sporları yöneticileri Larsen‘in Fischer‘in ilerlemesini durduramayacağını tahmin etmişlerdi. Bu doğru çıktı: Denver’daki maçları fantastik 6-0 ile bitti! Aynı anda Moskova’da Korchnoi ve Petrosyan arasında Fischer ‘in karşısına çıkacak rakibi belirlemek için maç oynanmaktaydı. Ne var ki olayların gelişimi Denver’dan çok farklıydı: ilk sekiz oyun berabere bitmişti…
KARPOV: “Çoktan belliydi ki hızlıca satranç tahtına doğru bir basamak daha çıkan Fischer‘le bu maçın galibi oynayacaktı. Neredeyse kesindi ki Spassky onunla başedebilirdi, ama Spor Komitesi olayların o noktaya ulaşmamasının daha iyi olacağına karar verdi. Yetkililer Korcnoi ve Petrosian‘ı çağırdılar ve doğrudan hangisinin şansının Fischer‘e karşı daha iyi olacağını sordular. Korchnoi, Fischer tarafından yenilen neslin içinde kimsenin pratik olarak böyle bir şansı olmadığını söyledi. Petrosian ise kendine güvendiğini belitti. Bundan sonra Korchnoi‘a Petrosyan karşısında kaybetmesi söylendi. Buna karşılık olarak da üç önemli uluslararası turnuva sözü verildi (O zamanlarda Sovyet satranç oyuncusu için çok değerli bir hediye)
“İşte o dönemler neler olduğunun hikayesi bu. Söylemeye gerek yok ki bunu kanıtlayan hiçbir döküman yok tabii. Fakat Korchnoi‘un oyun kalitesi – ve en önemlisi maçı kaybetmesine rağmen Petrosyan‘la iyi ilişkilerini devam ettirmesi, ki Korchnoi‘un karakterini dikkate alırsak inanılmaz, bu olayı onaylayan kanıtlardır. Korchnoi basitçe kenara çekilmişti.
“Petrosyan‘ın Fischer‘le maçına hazırlık olarak Korchnoi Spor Komitesi’ne çağrıldı. Korchnoi, Fischer hakkında çok şey biliyordu. Genel olarak da çok şey biliyordu. Bu bilgisinden neden yararlanılmasındı ki. Petrosyan‘ın da bulunduğu komitede Korchnoi‘a Petrosyan ‘a yardım etmesi teklif edildi.
