Emre Aköz’ü, bilhassa köşesinde satrançtan çok bahsettiği için beğenirim ancak eğer bilgisayarların gelişerek satrançtaki tüm olasılıkları bulabileceğini iddia ediyorsa yanılıyor! Bunu iddia eden bir kişinin matematiksel hesaplarda (özellikle olasılık ve algoritma) ve satrançta belli bir bilgiye sahip olması gerekiyor. Ben ikisinde de uzman olduğumu iddia etmiyorum ancak duyduğum,bildiğim ve araştırdığım bazı şeyleri sizlerle paylaşmak istiyorum.

‘Institute for Ethics and Emerging Technologies'(IEET) den George Dvorsky nin yaptığı hesaplama ve araştırmalara göre normal bir oyun ortası pozisyonunda olası 30 ila 40 hamle(hamle derken her iki tarafın birer yarim hamlesi!) arası vardır. Bazen bu rakam 100’ü geçebilir. Bilgisayar algoritmalarının ‘anlayış’tan yoksun olduğunu düşünürsek bilgisayar hepsine bakmak, hepsini kontrol etmek ve kendince değerlendirmek zorundadır. Devam edelim: Dvorsky’e göre bu hesaba dayanarak tahtada oluşabilecek farklı pozisyon sayısı (farklı derken taşların ayni yerde olması yeterli değildir! Örnek: taraflardan biri rok hakkini kaybetmiş olabilir, rok hakki olduğu pozisyonla ayni olmaz!, geçerken almalar gibi) 10⁴³ ile 10⁵⁰arası. Bu pozisyonları oyunların bir aşaması olarak düşündüğümüzde (olası pozisyonların belli bir sıraya dayanarak kombinasyonu alınıyor) olası farklı oyun sayısının 10¹²³ civarı olduğu ispatlanıyor. 10¹²³ !!! Yani 1 ve yanında 123 tane sıfır. Dvorsky Enstitüde yayınlanan makalesinde şöyle diyor: ‘İnsan aklinin sınırları olmadığı söylenir ancak bu sayı insan hayal gücünün bile alamayacağı kadar büyüktür!

 

Şimdi son bir hesap yapalım ve satrancın sadece hesap yapma kabiliyeti olan bilgisayar tarafından neden bitirilemeyeceğini görelim!

Bir yılda kaç saniye vardır? 60*60*24*365=31536000.Haydi 32 milyon diyelim de bilgisayar biraz avantaj sağlasın ne dersiniz;) Emre Aköz’ün de yazısında bahsettiği Fritz saniyede 5-6 milyon hamle bakıyordu. Fritz’i geliştirecekler öyle değil mi? Kaç hamle baksın saniyede? Ben çok iddialı olduğum için Fritz saniyede 100 milyar hamle baksın diyorum!! Düşünün 5-6 milyondan 100 milyara çıkıyoruz! Bu büyük bir gelişme değil mi? Belki de imkansızdır saniyede bir bilgisayarın 100 milyar hamle bakması, o kadar yer olmayabilir ama insanlar diyor ya ‘teknoloji gelişecek, cipler küçülecek, bilgisayarlar daha hızlı olacak,satrancı çözecekler!’ diye. Neyse bu ne demek oluyor? 100 milyar= 10¹¹. Her bir saniyede bu kadar hamle bakan bilgisayar yılda 10¹¹ * 32.106 = 32.1017 Bunu Fritz’in güzel hatırı için 10¹⁹a yuvarlıyorum! Şimdi ortaya çıkan sonuca bir bakalım: Bilgisayar yılda 10¹⁹ pozisyon bakıyor. (Bir maç için sadece 6 saati olduğu bir düşünün) Ancak ‘anlayış’ tan yoksun bilgisayar tüm olasılıkları bitirmeden ‘Tanrı’ gibi oynayamaz. Yani Kasparov demiş ya %99 hislerimle eliyorum diye, iste bu pozisyonların %99.99 u çöp! Taraflardan biri vezir geri oynayıp mat ediyor mesela, yada anlamsız bir açılıştan sonra sadece atlar oynuyor tüm oyun boyunca 🙂 Şimdi tüm olasılıklar 10¹²³ gibi bir sayıydı. Bizim saniyede 100 milyarcık hamle bakan program ise yılda ancak 10 üzeri 19 bakabiliyor. Küçük bir matematiksel örnekle durumu netleştiriyorum. Eğer bu bilgisayar , Bilim adamlarınca Dünyamızın yaşı olarak kabul edilen 4.5 bilyon (4.5 .1012) yıl önce hesaplamaya başlasaydı, bugün yaklaşık 10³² sayısında olacaktı ki bu rakam 10¹²³ ile kıyaslanınca yolun başı dahi etmez!
 

FM Selim Çıtak