Satranç ve Bilgisayarlar arasındaki ilişki uzun yıllar önce başladı. İlk zamanlarda yenilmesi kolay bilgisayarlar yıllar ilerledikçe güçlendiler ve günümüzde artık ünlü Büyük Ustalarla başa baş oynayabilmekte ve çoğu zamanda galip gelebilmektedirler.
Bu alandaki gelişmeler özellikle 20.Yüzyılın sonlarında hızını giderek artırdı. Yeryüzündeki çoğu insan ilk bilgisayar programı olarak 1996 yılında Kasparov ile maç yapan IBM üretimi Deep Blue programını bilir. 1996 yılında oynanan ilk turnuvayı Kasparov 4/6 (+3 =2 -1) puanla kazandı. Ertesi yıl ise geliştirilmiş versiyon Deeper Blue karşısında oynanan Gary 2.5/6 (+1 =3 -2) puanla rakibine teslim oldu. Blue maçları yıllarca konuşuldu, üzerinde türlü spekülasyonlar yapıldı. İnsanoğlunun yapay zeka ile belki de ilk ciddi randevusu bu maçlarda olmuştu. Nasıl olur da özellikle satranç gibi göreceli ve dengelerin çok çabuk değişebileceği, 64 karede bir bilgisayar insanoğluna kafa tutabilirdi. Bu randevudan kanımca en kazançlı çıkan bilgisayarlar oldu.
Günümüzde de buna benzer insan-bilgisayar maçları yapılmakta. En yakın örnek 2006 yılında Dünya Şampiyonu Vladimir Kramnik ile Chessbase’in harika çocuğu Deep Fritz arasında oynandı. Geçmiş yıllara göre kuralları daha şeffaf ve ciddi olan bu maçlarda Deep Fritz, Kramnik karşısında galip gelmeyi başardı. Kramnik’in belki de insanoğlunun son şansı olarak gördüğü bu maçlardan kazançlı çıkma sırası mağlubiyete rağmen insanoğlunundur.
Kimilerinin artık satrancın sonunun geldiğini, bilgisayarların yenilmez olmasıyla satrancın büyüsünü kaybedeceğini düşünmesine yol açan programlar aslında insanoğlunun en büyük satranç hizmetkarlarıdır. Bu hizmetkarları efendi yapmak sanırım insanoğluna yapılmış haksızlık olacak. Artık sadece muhteşem hesap gücü ile hareket etmiyorlar, göreceli konumlarda çok başarılılar, kısa bir süre içerisinde kesin mat hamle sayısını hesap edebiliyorlar ama neticede marifetli birer hizmetkarlar. Bu hizmetkarları en verimli kullananın başarılı olacağını söylemek sanırım şu şartlarda zor değil. Zaten forumda ve yazılarımızdaki birinci amaç verimliliği artırabilmek. Unutmayalım İnsanoğlu için satranç da keşfedecek daha çok kare var.
İsterseniz şimdiye kadar oynanmış insan – bilgisayar oyunlarında meydana gelen ilginç birkaç pozisyona bakalım.
Kasparov-Deep Blue 1996 (6)
İlk konum 1996 Kasparov Deep Blue Serisinin 6.oyunundan. Beyaz rengin sahibi Kasparov bu konumda oldukça üstün. Nitekim biraz sonra Deep Blue terk ediyor.
Kramnik-Deep Junior 2000
Ve Kramnik’in Junior’un savunmasını felç eden hamlesi 30.Vxh7
Smirin-Gambit Tiger 2002
Gambit Tiger Stratejik bir hata yapıyor. 29.Fxa1?? 30.Kc7!
Hydra-M.Adams 2005
Ve M. Adams’ın savunmasını paramparça eden Hydra hamlesi 28.Fxh6 1-0
Bunlar seçtiğimiz birkaç örnek.Tarihsel gelişime baktığımızda ise son yıllarda bilgisayarların konumları daha iyi değerlendirip,rakip insan karşısında konumsal olarak kötü duruma düştüklerini göremiyoruz. Son oynanan Kramnik-Fritz Mücadelesindeki 6.oyun dışında kayda değer herhangi bir konumsal üstünlükten bahsetmek iki taraf içinde mümkün değil.
Bilgisayarlar teknoloji ile birlikte çok hızlı gelişiyorlar. Ve şunu da gayet iyi biliyoruz ki bilgisayarların açık ve şüpheli konumlardaki pozisyon takdirinde hata olasılıkları çok az. Belki de ilerisi için İnsanoğlunun makine karşısındaki beraberlikleri galibiyet kadar ses getirebilir.Yada şunu artık diyebiliriz; makine yarım puanı cep de maça başlar. Bu yargımızı desteklemek için oyunun safhalarını hatırlayalım. Açılış ve oyun sonunda bilgisayarlar kitap (opening book) ve tablebaselerden yararlanıyorlar. Ki bu safhalarda hata riski minimum. Oyun ortasındaki taktik anlayışı kuvvetli bir engine ile sorun bilgisayarlar açısından çözülüyor.
Görüşmek üzere!
