Öyle oyunlar vardır ki unutulmaz. Anderssen’in “Ölmez Oyunu” Fischer’in “Yüzyılın Satranç Oyunu” bunlardan sadece ikisi. Yandaki konum ise daha az bilinen ama oldukça şaşırtıcı bir başka örnek. Beyazlar oyunun sonundaki yaratıcılığı ile tarihe geçiyor. Bakalım siz yanda beyazın oynadığı muazzam hamleleri ve fikri keşfedebilecek misiniz? Eğer bu oyunu daha önceden görmeyip de fikri bulabildiyseniz gerçek bir yeteneksiniz!
Tarihe Geçen Diyagram!
Daha büyük diyagramda konumu inceleyelim.
Eğer tatmin edici bir cevap bulamadıysanız oyunu inceleyelim. En sonunda da sürprize hazır olun!
Short – Timman
Tilburg 1991
[Hazırlayan Selim Gürcan]
1.e4 Af6
İsmini eski Dünya Şampiyonu’ndan alan Alekhine Savunması.
2.e5 Ad5 3.d4
1.e4 e5 2.d4 d5 gibi klasik merkez yaklaşımına aykırı olarak Alekhine Savunması, beyazın tempolu bir şekilde merkezi erleriyle işgal etmesine izin verir. Oyundaki hamlenin dışındaki diğer devam yolu şudur:
[3.c4 Ab6 4.d4 d6 5.f4 Beyazın büyük (kuvvetli değil!) bir merkezi vardır. Siyahın planı c7-c5 ve f7-f6 hamleleri ile bu merkezi yıkmak. Açılış teorisine göre bu konum beyazlar için pek iyi değil. Oyundaki hamle daha sık oynanan yoldur.]
3…d6 4.Af3 g6 5.Fc4 Ab6 6.Fb3 Fg7 7.Ve2
Alekhine Savunması üst düzey maçlarda nadiren kullanılır. Bununla beraber dünya satranç tarihinin en aykırı adamı Fischer’in (1972’de Dünya Şampiyonu olduktan sonra 20 sene tek bir resmi oyun bile oynamıştır)bu açılışı 72 ünvan maçında kullanmış olması yadırganmamalı. Aşağıdaki oyuna beyazın 10.hamlesindeki nottan sonra bakınız.
[7.Abd2 O-O 8.h3 a5 9.a4 dxe5 10.dxe5 Aa6 11.O-O Ac5 12.Ve2 Ve8 13.Ae4 Abxa4 0-1 Spassky,B-Fischer,R/Reykjavik 1972/MainBase (74)]
7…Ac6 8.O-O O-O 9.h3 a5
Siyah vezir kanadında alan kazanmak istiyor.
10.a4 Siyahın a5-a4 fikrini engelliyor. Buna karşılık a4 eri bazen zayıflık oluşturabilir.Buna örnek olabilecek Spassky-Fischer oyunu yukarıda verilmiştir.
[10.a3 a4 11.Fa2 Siyah için iyi olur. Ka8-a5 hamlesi her an oynanabilir ve siyahın açılış amacına uygun olarak e5 erine baskı arttırılabilir.]
10…dxe5 11.dxe5 Ad4 12.Axd4 Vxd4
Siyah atların değişimi ile vezirini merkezleştiriyor ve e5 erine baskısını sürdürüyor.
13.Ke1 e6
e5 erini sabitliyor. Tehdit Ab6-d7 ile eri düşürmek.
[13…Fe6 Bu hamle ilginç olmakla beraber yeterli değildir.
14.Fxe6 fxe6 Siyah Kf8-f5 oynayarak e erine baskıyı arttırmak istiyor.15.Ad2! Kf5 16.Af3 ve beyaz iyidir. g7’deki filin merkezdeki er diziliminden dolayı etkisiz kaldığına dikkat ediniz.]
[13…Ff5!? 14.Ad2 Vd7 15.Af3 Fe6 16.Kd1 Vc8 17.Vb5 Fxb3 18.Vxb3]
[13…Fd7!?]
14.Ad2 Ad5
Siyah ileride gelebilecek Fc1-e3 hamlesinden çekindiğinden atını mekezileştiriyor.
[14…Fd7!? 15.Af3 Vc5 16.Fe3 Vb4]
15.Af3 Vc5 16.Ve4
Beyaz veziriyle şah kanadına saldırmaya çalışıyor.
16…Vb4 17.Fc4!
Beyaz er kazanma yoluna gitmiyor.
[17.Fxd5 exd5 18.Vxd5 Fe6 devam yolundan sonra siyahın fil çifti ve iyi gelişimi er kaybını karşılar.]
17…Ab6 18.b3!
Short bingeç erlere razı oluyor.
18…Axc4 19.bxc4
Tehdit 20.Fa3.
19…Ke8 20.Kd1!
Siyah 20..Fd7 ile filini çıkabilse tüm sorunları bitecekti. Görünüşte basit gözüken hamle psikolojik sebeplerden dolayı güçtür.
Bir satranççı taşların hareketini öğrenmesinden itibaren kafasında bazı şablonlar oluşturur. Örneğin atları merkeze gelmek, veziri erken oyuna sokmamak, aynı taşla açılışta iki defa oynamamak gibi. Bu durumda da ilk akla gelenler genelde filin gelişimi ile ilgili olanlar. Kale ile oynamak ise bu kalenin üçüncü hareketi olacağından yanlış gözüküyor. Oysa ki 20.Kd1! hamlesi hem kaleyi açık hatta getiriyor hem de filin çıkışını engelliyor.
20…Vc5 21.Vh4 b6 22.Fe3 Vc6?!
Siyah bu noktada aktif savunma yapmaya karar veriyor. 22…Vf8 ile şah kanadının savunmasına dönmek daha iyiydi.
23.Fh6 Fh8
Siyah savunma filini haklı olarak kesmiyor ama durumu o kadar kötü ki birazdan fikrini değiştirecek.
24.Kd8! Fb7 25.Kad1 Fg7
[25…Vxa4 26.Ve7 Fxf3 27.gxf3 Vc6 28.Fg5 Fxe5 29.K1d7 ve beyaz kazanır.]
26.K8d7!
Tabii beyaz etkin kalelerini kesmemeli.
[26.Fxg7 Kaxd8 27.Kxd8 Kxd8 28.Vxd8+ Sxg7 Siyah mücadeleye devam ediyor.]
26…Kf8 27.Fxg7 Sxg7 28.K1d4!
Bu durumda pek çok oyuncu hemen vezir ve at ile mat arayışına girerdi. Oysa ki Fb7 ve Vc6’nın g2’de mat tehdidi yaratmasından at kıpırdamazda. Bu yüzden kaleyi daha da etkinleştirmek doğru.
28…Kae8 29.Vf6+ Sg8 30.h4
Tehdit h4-h5-h6. Siyah şah kanadını biraz daha zayıflatmak zorunda.
30…h5 Beyaz çok iyi durumda. Kazanç nasıl gerçekleştirilecek?
31.Sh2! Bir bekleme hamlesi mi ??!
31…Kc8 32.Sg3!!
Fikir Şf4-g5-h6 ve Vg7 mat! İşte belki de satranç tahtasında görebileceğimiz en inanılmaz ve zor manevra. Bu fikri bulmanın zorluğu insanın daha önceki bilgilerinin etkisiyle şartlanmasından geliyor. “Oyunda vezirler varken şah ortada olmamalı” veya “Oyunsonuna girildiği zaman şahın gücü artar” gibi aslında ‘genelde’ doğru düşünceler bu manevrayı bulabilmeyi güçleştirir. Unutulmamalı ki tahta başındaki istisnaları yeterince farkedebilen oyuncular belli bir seviyenin üstüne gelirler.
32…Kce8
Siyahın beklemekten başka yapabileceği bir şey yok.
33.Sf4 Fc8 34.Sg5!!
Şah tüm görkemiyle mata gidiyor. Siyah terketti.[34.Sg5 Sh7 35.Vxg6+ Sh8 36.Vh6+ Sg8 37.Sf6 Oyun bu şekilde bitebilirdi.]
1-0
