Paul Morphy de Magnus Carlsen de henüz 21 yaşındayken satrancın zirvesine ulaştılar. Morphy, Dünya Şampiyonu Anderssen’i yendiğinde sadece 21 yaşındaydı. Magnus Carlsen de aynı yaşta 2800 eloyu geçerek rating listesinde bir numaraya oturdu. Dünya Şampiyonu olması beklenendi ve 2 sene sonra o da gerçekleşti. Morphy’nin sadece 3 satranç kitabı vardı. O satranç kaynaklarının az olduğu dönemde şampiyon oldu. Carlsen’in ve herkesin önünde ise sınırsız kaynak vardı. O da bilginin ve oyuncunun bu kadar çok olduğu dönemde diğerlerine fark atmayı başardı. Satrançta yetenek bilinen birşeyi başkalarından çok daha iyi yapmaktır. Satrançta deha ise hiç kimsenin farkında olmadığı bir şeyi anlamak ve onu uygulanır hale getirmektir.
Paul Morphy’nin Dehası
Morphy satrancı küçük yaşta öğrendi. 1850 yılında 12 yaşına geldiğinde kendi eyaletinin en iyi satranççılarından biri haline gelmişti. Dönemin güçlü oyuncusu Löwenthal’in karşısına çıkartıldığında usta başta şaşırır ama Morphy onu defalarca yenince şaşkınlığa hayalkırıklığı da eklenir. Sonra Morphy’nin sıkı okul yaşamı araya girer 7 yıl boyunca ciddi turnuvası veya oyunu olmaz. Hukuk fakültesini erken bitirince hemen avukatlığa başlayamaz çünkü yaşı tutmamaktadır. Bu süreyi satranç ile değerlendirmeye karar verir. Sonrasında ise önüne gelenleri teker teker yenerek dünya şampiyonu olur.
Morphy nasıl bu kadar başarılı olabildi?
Sadece 3 satranç kitabı okumuştu. 12 yaşına kadar satrançla ilgilendi ama sonra arada 8 senelik kopukluk oldu. Bu dönemde kuvvetli rakiplerle oynamadı, zorlu bir okul eğitimi aldı. Buna rağmen tarihe dahi bir satranççı olarak geçti.
Bu olağanüstü başarıyı çok çalışmayla açıklayamayız. Onun zaten satrançla ilgilenecek o kadar vakti yoktu. Hesaplama gücü çok yüksekti derseniz, oyunları analiz edince o dönem çok iyi hesap yapan oyuncular vardı. Özellikle de Anderssen. Hızlı gelişim ilkeleri Morphy ile anılır ama ciddi rakiplerin gelişimin öneminin bilmemesi gibi bir şey söz konusu olamazdı.
Carlsen diğer oyunculara nasıl bu kadar fark attı?
Elbette Carlsen Morphy’den çok farklı dönemde doğdu. Elinde 3 satranç kitabından çok fazlası vardı. Ama elbette aynı imkanlar rakiplerinde de vardı ve üstelik rakiplerin sayısı çok daha fazlaydı. Bu dönemde Carlsen başarılı olabilmek için hayatını satranca adadı ama yine aynı şekilde kendi izinden giden yüzlerce satranççı da bulunuyordu. Günümüz şartlarında satranç eğitim artık sır değildi ve yetenekli gençler güçlü antrenörler tarafından da yetiştirilmekteydi.
Bu şartlar altında Carlsen rating listesinde bir numaraya yerleşip dünya şampiyonu olmakla kalmadı ama aynı zamanda en yakın rakibine 70 elo fark attı. Nasıl Morphy rakiplerinden bir gömlek üstün olduğunu ispatladıysa Carlsen de benzerini yaptı.
Morphy ve Carlsen’in Başarı Sırrı ve Bazıları Satrançta Neden Daha Başarılı?
Her konuda olduğu gibi küçük yaşta eğitimin önemi çok büyüktür.
Üstelik mesele satranç eğitimine erken başlamak değil ama doğru eğitimi verebilmektir.
Antrenörlerin en zorlandığı konu yeni bilgileri vermek değil ama yanlış öğretilen bilgileri silmektir.
Daha önce hiçbir kaynakta görmediğim tamamen özgün düşünceme göre Morphy ve Carlsen tüm diğer satranççıların fark etmediği bir inceliği keşfettiler. Küçüklükten itibaren bu satranç yaklaşımı onların olağanüstü başarılar elde etmesini sağladı.
Bu düşünce sistemi ile ikisi de hem çok etkili hesaplama yapabiliyorlar hem de aletlerini en iyi yerlere koyma konusunda hiç sıkıntı yaşamıyorlardı. Satrançta gerçekten fark yaratmak istiyorsanız hepsi birbirine benzeyen ama size büyük atılım yaptırmayan kaynakların yerine bu yeni yaklaşımı incelemenizi öneriyoruz.
İddia ediyoruz. Aşağıdaki dersleri dinleyince satranca bakış açınız değişecek!
Hazırlayan FM Selim Gürcan
