“Büyükusta Gibi Düşün” ve ardından gelen sistematik düşünme üzerine yazılan kitaplar iyi analiz yapmanın sadece yetenek değil ama bilgi ve disiplin gerektiren bir konu olduğunu anlatmışlardır. Bir Büyükusta da sıradan bir oyuncu da saniyede bir hamle düşünür. Ama güçlü oyuncu sahip olduğu tecrübe ve sistemli düşünme yöntemleriyle zamanını en iyi hamleler için kullanır. Satranç bir zeka oyunudur ama daha zeki insanlar daha iyi satranç oynar diye bir kural da yoktur. Önemli olan sistematik düşünmeyi kavrayabilmektir. Ve elbette masa başında sportif beceriler de fark yaratır. Çok iyi hesap yapan bir oyuncu sonunu göremediği için bazı devam yollarına girmeye cesaret edemez ama Tal tarzı deli cesaretine sahip olan oyuncular büyük başarılar elde edebilirler. “Şans cesurdan yanadır” lafı pek çok zaman haklıdır çünkü satrançta girişken oynamak önemlidir. İyimser oyuncular da kötümserlere göre daha başarılıdırlar.
Konuyu fazla dağıtmadan sistematik düşünmeye dönelim. “Büyükusta Gibi Düşün” kitaplarındaki tavsiyeler elbette çok gerekli ama özellikle 1200 – 1700 UKD arasındaki öğrencilerin çok daha temel sıkıntıları bulunmakta ve elbette Büyükusta Kotov bu konulara yer ayırmamıştır.
Daha önceki yazılarımızda bahesttiğimiz tipik hatalardan birisi oyuncunun sadece kendi hamlelerine planlarına odaklanması ve yapacağı hamlenin sonuçlarını irdelememesiydi. Öğrenci hamlesini beğenir, iyi sonuçlar doğuracağını düşünür ve hamlesini yapar yapmaz bir anda “Ah, ben ne yaptım! Rakibimin bu hamleye iyi cevabı varmış.” diye hayıflanır. Yapılan hata basittir; rakibin tehditlerine bakılmıştır ama yapacağımız hamlenin vereceği fırsatlara bakılmamıştır.
Sistematik düşünme serisini düşünme basamakları ile tamamlıyoruz.
Rakip hamle yaptıktan sonra
1) Rakibim bu hamleyi neden yaptı? Sözel bir açıklama olabilir. “Aletini gelişti, savunma yaptı, açmaza aldı” benzeri aklımızdan ifadeler geçebilir.
2) Rakibimin sonraki hamlesi ne olacak? Dikkat edin rakip hamle yaptıktan sonra önce kendiniz için değil ama rakip için hamle düşünmelisiniz. Bu şekilde sonmut olarak rakibin tehditlerini ve fikirlerini de anlayabilirsiniz. Bu basamak çok ciddi bir şekilde yapılmalı. Ve sürekli yapılmalı. Sistematik düşünmede disiplin önemlidir. Bir basamağı 10 kez uygularsınız ama onbirinci defada uygulamayınca bir anda kendinizi kayıp konumda bulabilirsiniz.
3) Nihayet ancak şimdi kendiniz için düşünmeye başlayabilirsiniz. Önce 5 Maddeyi uygulayıp rakibin zayıflıklarını belirleyiniz.
4) Temel hesaplama yöntemimiz ŞAT’ı uygulayın. Ve elbette hesaplama olabildiğince derin olmalı.
5) Hamlenize karar verdikten sonra oynamadan önce son kontrolü yapınız ve hamlenizi kafanızda oynatıp tahtada rakibe hamle arayınız. Bu kontrolde de sıkıntı yoksa artık hamlenizi yapabilirsiniz!
