Büyükustaların hele hele Carlsen’in oyunlarını incelerken bildiğiniz satranç kurallarını adeta unutmalısınız. Satranç tahtasında sadece geçerli olan klasik tavsiyeler olsa olağanüstü oyuncuların çıkması da mümkün olmazdı. İnceleyeceğimiz oyunda Carlsen şaşırtıcı bir karar ile merkezi rakibine teslim ediyor. Merkez önemlidir ama amaç merkez değildir; merkeze sahip olmanın doğurmasını beklediğimiz sonuçlardır! Tata Çelik Turnuvasında Carlsen’in oynadığı bu ilginç oyunu analiz ediyoruz. Oyunu iki bölüm halinde inceleyeceğiz. Özellikle analizleri dikkatli bir şekilde incelemenizi öneririz.

 

1.e4 c5 2.Nf3 d6 3.d4 { Carlsen sıklıkla 3.Fb5 hamlesini tercih ederdi. Son olarak Karjakin ile yaptığı şampiyonluk maçında 3.d4 sürmüş ama daha sonra 3…cxd4 4.Axd4 Af6 5.f3 ile ana devam yolundan çıkmış ve oyunu şık bir vezir fedası ile bitirmişti. Uzatma oyunlarında gerçekleşen bu parti Carlsen’e Dünya Şampiyonluğu unvanını elinde tutmasını sağlamıştı. }

3…cxd4 4.Nxd4 Nf6 5.Nc3 a6 ( 5…e5 { Sonra oluşacak konumla ilgili olarak bu devam yolunu incelemekte fayda var. } 6.Nf5 ( 6.Bb5+! { Çok kuvvetli hamledir } 6…Bd7 7.Bxd7+ Qxd7 8.Nf5 { Ve beyaz çok iyi durumdadır. } 8…g6 9.Bg5! { Karşı saldırı hamlesi! Beyazlar atı kaçmak yerine karşı saldırı yapıyor. Taş istekteyken taş istemeyin tavsiyesine aldırmayın! } 9…Qe6 10.Nb5 { Yine karşı saldırı hamlesi! Bu sefer Hem Ac7 hem de Axd6 istiyor. Siyah çaresizdir. } ) 6…d5 )

6.a3! { Ünlemin sebebi sürpriz etkisinden. Bu konumda pek çok hamle var. 6.Fg5 yılların klasik hamlesidir; 6.f3 İngiliz Atak başlangıcı 6.Fe2 sakin devam yolu; 6.Fe3’ün fikri sonra f3 ve g4 ile saldırı olabilir. 6.f4 merkez kontrolü içindir. 6.a4 hamlesi …b5 sürüşünü engeller. 6.g3 konumsal şekilde fili çaprazdan geliştirecektir. 6.Fc4 Fischer’in çok sevdiği Sozin Devam Yolu. 6.h3 yine Fischer’in hamle fikir g4 sürmektir. 6.Kg1 seyrek hamlesi de g4 hazırlar. Carlsen’in hamlesi oldukça sıra dışı. Tipik şekilde ana devam yollarından sakınmaya çalışıyor. Tehlikeli bir fikri yok ama teoriden kaçınıyor. }

 

1) Sakin şekilde …e6 oynamak ve Scheveningen yapısına geçmek.

2) …e5 ile daha saldırgan oynamak. } 7.Be2 Be7 8.O-O O-O 9.Be3 b5 { Oyun bu şekilde devam edebilirdi ve şimdi veyazın 6.a3 hamlesi işe yarar çünkü siyahın …b4 tehdidi engellenmiş durumda. Carlsen açılıştan 6.a3 sayesinde eksta bir şey elde etmedi ama belki de bu sayede rakibi normalde girmeyeceği bir devam yoluna sokmuş olurdu. } )

7.Nf5 { Derslerimde anlattığım gibi atlar kısa menzilli taşlardır ve rakip hedeflere yakın durmalı. } ( 7.Nb3 { 6.Fe2 e5 sürüşü sonrasında bu beyazların tercih ettiği hamledir ama Carlsen bu sefer bu hamleyi tercih etmiyor. } )

7…d5 { Siyahlar Af5’in boşta kalma ihtimaline oynuyor. } ( 7…Nxe4 { Şüphesiz Carlsen bu hamleyi dikkate almalıydı. 8.Axe4 Fxf5 siyaha avantaj verirdi. } 8.Nxg7+ Bxg7 9.Nxe4 d5 { Burada ne oynarsınız? } 10.Bg5!

 

{ Yine karşı saldırı hamlesi! Her zaman karşı saldırı hamlesine sahip olduğunuzu iddia etmiyoruz ama karşı saldırı hamlelerine muhakkak bakmalısınız. } 10…f6 { Ve elbette karşı saldırıya rakibin de saldırılarına dikkat etmelisiniz çünkü burada olduğu gibi çifte tehdit altında kalabilirsiniz. Satranç kahvelerinde ve özellikle İstanbul Satranç Derneği’ndeki amcaların taş istekteyken taş istemeyin tavsiyesinin bu açıdan haklılık payı vardır. Mesele çifte tehdit altında kalmamaktır. Karşı saldırı hamlelerini deneyiniz ama sonuçlarını da değerlendirmelisiniz. Bu durumda beyazın yine de atak hamleleri bulunmakta. } 11.Qh5+ ( 11.Bxf6 { Bu da çok ilginç alternatif bir devam yolu } 11…Bxf6 12.Qxd5! { Ve beyazın çok kuvvetli bir atağı var. } 12…Rf8 13.Nd6+ Ke7 14.Bc4 { Siyah şahın yaşaması çok zor. } ) 11…Kf8 { Beyaz hala çifte tehdit altında. Beyaz buna rağmen karşı saldırı yapmaktan pişman değil çünkü şimdi onu kurtaran harika bir hamle var! } 12.Be3! { Beyaz siyah şahın kötü konumunda yararlanır. At alınamaz çünkü } 12…dxe4 13.Bc5+ Kg8 14.Bc4+ Qd5 15.Bxd5+ Be6 16.Bxe6# { ve mat! } )

8.Bg5 { Carlsen gelişmeye devam ediyor. }

8…d4 ( 8…dxe4 9.Nxe4 Qxd1+ 10.Rxd1 Bxf5 11.Nxf6+ gxf6 12.Bxf6 { Ve beyaz kazanır. } ) 9.Bxf6 Qxf6 10.Nd5 Qd8 { Oluşan konum çarpıcı! Toplam 10 hamle oynandı ve siyahın tek gelişmiş aleti bile yok. Normalde bir öğrenci yapsa şiddetle eleştirilir ama siyahla oynayan 2750’lik bir Büyükusta olunca şaşırmamak elde değil. Ustanın dediğini yap yaptığını yapma lafını neredeyse haklı çıkaracak bir oyun tarzı. Şimdilik oyunu burada kesiyoruz. Devamını daha sonra inceleyeceğiz. Analizleri de dikkatle incelemenizi öneririz. }