Uzun süredir büyük ustaların oyunlarını analiz etmiyorum. Yaklaşık 2100 ELO civarı bir oyun gücüne sahip birisi için hem zor, hem de gayet büyük sorumluluk isteyen olaydır. Haldun Aksel kardeşimin ricası üzerine 42. Bakü Satranç Olimpiyatları’nın son turunda Gürcü Mçedlishvili ile sporcumuz İpatov arasındaki oyunu analiz etmek kararına geldim. Umarım beğenirsiniz.

Her bir oyunda önemli husus oyun öncesi psikolojik durum ve özellikle de takım turnuvalarının mantığı gereği arkadaşları HİSSETMEKdir. Bu oyundaki PSKOLOJİK GERGİNLİK HAD SAYFADA İDİ. Zira kazanan taraf TARİHİ BAŞARI yakalamış olacaktı. Bir tarafta önceki turda Nakamura gibi bir devi yıkmış Mçedlishvili, diğer tarafta da soğukkanlılığı ön plana çıkaran ekolde yetişmiş İpatov. Türkiye için oynaması bu soğukkanlılığa Türk çoşgusu da katmış olacak ki, bu oyunda İpatov bıçak ağzı risklere giderek oyunu kazanmıştır. Evet bu kadar ön söz yeterli ve başlayalım.

Tahtada oyunu izleyebilirsiniz.

Mçedlishvili – İpatov 11. Tur

1.d4 d6!?
STOP! Daha ilk hamlesinde İpatov Sevilya’daki unutulmaz unvan maçının 24. oyununda Kasparov’un Karpov’a karşı yürüttüğü taktiği- BELİRSİZLİK STİLİ=SARHOŞ TAKTİĞİni uyguluyor. d5 değil, d6 oynayarak HER ŞEY olabilir mesajı vermekte. Zira 1…d5 hamlesi oyunu kontrollü ve muhtemelen sıkıcı Vezir gambitinin beraberlik rotasına soka bilirdi. Şimdi ise Şah Hint, Pirc-Ufimtsev ve diğer sistemlere de geçiş olabilir.

2. Af3 Af6
3. c4 g6
4. Ac3 Ff5
İkinci önemli an. 4…Fg7 5.e4 hamleleri ile Şah Hint ola bilirdi. Fakat İpatov oyunu BİLİNEN MECRALARDAN kenara çekmekte ısrarlı.

5.Vb3 b6
Beyaz kareleri zayıflatmak pahasına rakibi gerginlikte tutmaya devam. Gel de kazan diyor İpatov, ama ben Nakamura gibi rehavette olmayacağım, her an geç kalmadan karşı darbeye hazırım…

6.g3 Fg7 
7.Fg2 Ac6
8.Va4 Fd7
9.Vd1 e5!!?

İşaretleri bilgisayar değil ben kendim koydum. İpatov merkezde gerginliği artırmak yoluna gidiyor ki az sonra gürcü sporcu bu gerginlikten kaçmaya ve korkak oynamaya başlıyor. Galiba diğer masalarda kendi takımının üstün olduğunu görerek bu oyunda berabere iyidir psikolojisi ile oynamaya başlamış Mçedlishvili. Beyazlarla berabere çamuruna yatanı yenmek içinse çok riskli ve baskılı oynamak gerekiyor ki, İpatov’un hakkını verelim: sona kadar bunu yapabiliyor.
10. 0-0 0-0
11.d5 ??!
Normal bir hamle gibi gözükse de Gürcü sporcunun EDİLGEN psikoloji ile oynadığını gösteriyor. Berabere yatmak gibi bir alt bilinç elbet ki merkezi kapayalım der mutlaka. 11.dxe5 dxe5 12. Fg5 daha iyidir Hem beyaz hem de siyah kareli filleri aktif olan beyaz hafif avantajlı durumda olurdu.
11…Ae7
12. e4 Vc8
13.Ae1 Ah5 Atların dansı kapalı merkezin özelliklerinden biridir. Malum kapalı merkezde Atlar daha manevralı oluyor fillerden
14. Ad3 f5 
15. Fg5 Af6 
16. Vd2 fxe4 
17.Fxf6 e3
18. Vxe3 Fxf6
19. Ae4 Fg7
20. Vd2 Af5
21. Kae1 Va6
22. b3 Kae8
23. h4 ? 

Beklenen hata geldi. Gürcüler genelde atak oyunu severler ve pasif manevralar onlara ters gelir. Fakat bu sinir savaşına giren Mçedlishvili’nin kendisi idi ve şimdi 23.Ac1 ile devam etmeli idi. h piyonu sonraki hamlesinde bir soru işareti daha kazanmış olacak. Galiba bu oyunda h dikeyindeki piyon Mçedlishvili için lanete dönüşmüş oldu.
23…Ad4 Hemen siyah kareleri parsellemek stratejisi.
24. f4 exf4
25.Axf4 Va5! 

Güzel bir hamle. Şimdi vezirler değişse siyahta duble piyon oluyor. Fakat siyah karelerde kontrol+b dikeyinin siyahta olması + a4 hamlesi sonrası beyaz piyonlara baskının artması gürcü sporcunu değişimden çekindirmiş oluyor. Genç sporcular için taş değişimine güzel bir örnek

26. b4 Va3 
27.Ke3 Va4
28. Kd3 Ae2
29.Ae3 Vxb4
İpatov enterasan bir taş değişimine giriyor: Kale ve piyona karşılık At ve Fil. Durum eşit de olsa ASİMETRİK DEĞİŞİM çoğu zaman bir tarafa avantaj verecek gergin ve dinamik durum oluşturuyor.

30. Vxc2 Ff5
31. Ad1 Ke1 Burada b5 daha iyi olurdu. Fakat İpatov ısrarla gerginlikten yana
32. Vd2 Vc5 +
33.Şh2 Kxf1
34. Fxf1 Fxd3
35.Vxd3 Va5
36. Ve2 Fe5
37.Ad3 Ke8
38.Ve2 Fd4
39.Fh3 Şg7
40. h5? 

Yine h piyonu yine hata. Mçedlishvili rakip şahın önünü zayıflatarak karşı atak şansı yakalamak azminde. Kendi Şahı’nın açık konumu onu ciddi rahatsız etmekte anlaşılan. Halbuki konum halen dinamik berabere idi.
40…gxh5
41.Fe6 Kf8
42. Ve2 Va4 (42…Şh8 de olur)
43. Af4 Şh8
44. Ae3 h4 
45. Af5?
Ölümcül hata. Burada 45. Ff5 halen kaybetmekten kurtara bilirdi. .
45…hxg3
46. Şh3 g2 
47.Şxg2 Fe5
48.Ah3 Kf6
49.Af2 Kg6+
50.Şf3 b5 (burada a6 veya Vb4 daha iyi idi. Fakat İpatov gerginliği düşürmek istemiyor)
51. Ae3? ( 51.Ag4! Daha iyiydi. Fakat beyaz gerginliğe duruş getirmekte aciz)
51…Kg3+
52. Şe4 (Böyle Şah’la sağ kalmak imkansız) bxc4
53. Vd1 Vxa2 
54.Vf1 Vd2
55. Afg4 Vd4+
56. Şf5 Kxe3

0-1 

Bu oyun Türk satranç tarihinin en güzel oyunu değildir. Fakat en önemli oyunlarından biri ve belki de birincisi olarak tarihte kalacaktır elbet.