5 Aralık 2006 Salı günü, satranç dünyasının olağanüstü özel kişilerinden, satranç 20. yüzyılının aktörlerinden biri olan 82 yaşındaki David İyonoviç Bronştayn, Beyaz Rusya’nın Minsk kentinde karısı Tatyana’nın kollarında sonsuzluğa göçtü.
Genç Bronştayn’ın satranç dünyasına doğuşu 40’lı yılların sonlarına doğru olmuştu. O dönemin dünya satranç şampiyonluğu için mücadele eden, dünyanın en kuvvetli satranççılarından biriydi. 1951’de, Botvinik’le dünya şampiyonluğu maçına kadar yükselmiş ve neredeyse maçı alacaktı. Ancak komplo teorisi söylentilerinin karıştığı 23. oyunu kaybederek dünya şampiyonları listesinde yer alma şansını yitirdi. Bronştayn şablondan uzak özgün satranç oyunuyla, satranca olağanüstü özgün fikirler kazandırdı.
David Bronştayn, 19 Şubat 1924’te Ukrayna’nın Kiev yakınlarındaki Bila Çerkva kentinde doğdu. Keres, Korçnoy ve Larsen gibi güçlü oyuncuların ait olduğu elit, dünya şampiyonu adayı olan ancak dünya şampiyonu olamayan oyuncular grubuna dahildi. 1951’de Botvinik, Bronştayn’a karşı Dünya Şampiyonluğu unvanını güç bela koruyabildi. 23. oyunda gereken berabereyi elde edebilseydi, dünya şampiyonluğunu 11.5-10.5 skoruyla kazanacaktı.
Satranç antrenörü Aleksandır Konstantinapolski tarafından keşfedildiğinde henüz 16 yaşındaydı; SSCB ustası unvanını kazanmıştı. 1944’te ve SSCB şampiyonluğunu Botvinik’e kaptırdı. 1945’te üçüncü oldu. 1946’da Moskova şehir şampiyonasını kazandı.1948’de Salzyöbaden’de Bölgeler arası turnuvayı kazandı. 1948 ve 1949’da SSCB şampiyonu oldu. Aday maçlarında Boleslavski’ye üstünlük sağladı. Daha sonra Boleslavski’nin kızı Tatyana’yla evleneceklerdi.
Botvinik’e karşı oynadığı tarihi dünya şampiyonluğu maçı 15 Mart – 11 Mayıs 1951 tarihinde Moskova’da oynandı ve Botvinik’le Bronştayn’ın birbirlerine daha sonra tek kelime dahi etmeyecekleri birer düşman olmalarına neden oldu.
1951’deki Dünya Şampiyonluğu maçından sonra Bronştayn, bir çok defa yine, dünya şampiyonluğu mücadelesinin içinde yer aldı. Gerçi 1951’deki başarısını bir daha yineleyemedi. 1958 yılında Portoroz’daki bölgelerarası turnuvada, 7. oldu. 1964 Amsterdam bölgelerarası turnuvasında ise 6. oldu ve adaylığı kaçırmış oldu. Çünkü aynı ülkeden yalnızca ilk üç yarışmacı aday olabiliyordu; Spaski, Simislov, Tal ve Ştayn ondan önce dereceye giren dört Sovyet vatandaşıydı. Bölgelerarası turnuvalara son katılışı 1973 yılında Petropolis’te oldu; Orada da 6. oldu; yine ilk üç aday maçlarına gidiyordu.
Birçok yıllar sovyet satranç ulusal takımında yer aldı. 1952, 1954, 1956 ve 1958’de satranç olimpiyatlarında ülkesini temsil etti. Romantik sitiliyle genç Keres’i anımsatıyordu. Risk alan, girişken, atak oyunuyla, satrancın parlak fikirlerini yaratan, satranç tahtasının sanatçılarındandı.
Bronştayn birçok kitap yayımladı; özellikle 1953 Zürih’teki aday maçlarının kitabı çok ünlüdür.
Andor Liliyental ve Bronştayn Moskova’da ( Eylül 2003 )
ChessBase’den Çeviren: Murat Nemutlu
8 Aralık 2006, Cuma; Bursa
Murat Nemutlu kendini şöyle anlatmış:
“1959’da Bandırma’da doğdum. Satrancı 14 yaşında öğrendim. 1982’de Türkiye Üniversiteler arası yarışmasında 29. 🙂 olabildim. Satrancı amatörce seviyor, profesyonelce yazılar yazmayı ve haberciliğini yapmayı seviyorum.”
