Rus satranç ekolünün son üyelerinden biri olan Büyükusta Vasiukov Moskova’da 85 yaşında vefat etti. Botvinnik, Petrosian, Smyslov, Tal gibi Dünya Şampiyonları ile yarışan 50’den fazla turnuvanın birincisi ve 6 defa Moskova Şampiyonu olan Vasiukov SSCB’nin en önemli oyunortası uzmanlarından biriydi.

16 yaşında satranca başlamasına rağmen SSCB’nin en üst düzey oyuncularından biri haline gelen Vasiukov, Kotov‘un “Büyükusta Gibi Hazırlan” kitabında oyunortası uzmanı olarak adlandırılmıştır. Öğrencilerinin de şahit olduğu gibi Vasiukov, neredeyse her oyunortası konumu ile ilgili uzman sayılabilecek bir oyuncuydu. Elbette bu kendisini de ifade ettiği gibi çok çalışmanın sonucuydu.

1996 yılında Türkiye’ye antrenör olarak gelen Evgeniy Vasiukov kaldığı 4 yıl boyunca Türk satrancını derinden etkiledi.  Büyükusta Kıvanç Haznedaroğlu’nun da hocalığı yapan Vasiukov TSF’nin kısıtlı olan veya kısıtlı tutulan imkanları ile olabildiğince Türkiye’de seminerler, dersler verdi. Bu sayede öğrenciler ve geleceğin antrenörleri Rus Satranç Okulu ile tanışmış oldu.

Tarihin Tanığı Vasiukov

Belki satranca 16 yaşında başlamasından belki fazlasıyla insancıl olmasından belki de SSCB’de sistemin çok acımasız olmasından genelde Vasiukov büyük oyuncuların arkasındaki oyuncu oldu.

1958 yılında Adaylar Turnuvasında büyük tehlike olarak görünen Fischer’e karşı hazırladığı devamyolunu kullanan Korchnoi onu aşağıdaki gibi ezici şekilde yenebilmişti.

Beyaz taşlarla bu kayıp Fischer’i moralman yıkmıştı. Ve perdenin arkasındaki adam  Vasiukov onu durdurmuştu.

Aynen 1958 yılında Moskova’ya gelen Fischer’i hizaya getirdiği gibi. Onun ağzından dinleyelim.

“Fischer Moskova Satranç Kulübünde yerel düzeydeki oyuncularımızla oynuyor ve onları sürekli yeniyordu. Artık öyle bir havaya girmişti ki kendisini yenilmez gibi görüyordu. Bunun üzerine “Spor Komitesi” ona iyi bir ders verilmesi gerektiğine karar verdi ve benle Petrosian’ı bu iş için görevlendirdi. Aslında Fischer sürekli Dünya Şampiyonu Botvinnik ile oynamak istediğinin söylüyordu ama elbette bu olacak iş değildi.”

“Önce Petrosian ile oynadılar. Petrosian az bir fark ile kazandı. Sonra ben Fischer ile oynamaya başladım. Başta biraz kaybetsem de sonra sürekli kazanmaya başladım. Fischer kaybettikçe kızıyor ve sonra hemen yeni oyun için taşları hızlıca diziyordu. O oyunlar esnasında Sicilya Savunması’na karşı Sozin devamyolunu çok iyi sonuçlarla kullandım. İlginçtir ki bu karşılaşmalardan sonra da Fischer hep Sozin devamyolunu tercih etmiştir.”

Resimde Fischer ile Petrosian oynuyor. Vasiukov da kenarda izlerken.

Taimanov Neden 6-0 Kaybetti

1971 yılında Fischer ile Vasiukov’un yolları yine kesişir. Yalnız Vasiukov bu sefer Taimanov’un yardımcısıdır. Bir yardımcının ve oyuncunun başına gelebilecek en felaket şey gelir. Taimanov 6-0 kaybeder.

Herhangi bir kaynakta bulunmayan gerçeği dost sohbetinde Vasiukov açıklar. Evli olan Taimanov kendisine bir sevgili bulmuştur. Maç öncesi kampa konsantre olamaz. Çeşitli sebeplerle kamptan uzaklaşır. Duygusal karmaşanın yanı sıra Taimanov devletin verdiği maaşla adeta iki evi birden geçindirmek zorundadır. Turnuva esnasında da sevgilisine hediye alabilmek için yediğinden içtiğinden kısıntıya bile gider. Tam da bu sıkıntılı döneme gelen maç Taimanov için felaketle sonuçlanır.

Bir Efsane Yıkılıyor

Taimanov ile maçı bittikten sonra Fischer, Vasiukov ile oynadığı yıldırım oyunlarının hepsini hatırladığını söyler. Basın hemen bunu haber yapar. Oysa ki Vasiukov’un öğrencilerine anlattığına göre Fischer sadece birkaç oyunun açılış hamlelerini hatırlayabilmiştir.

Fischer’in Vasiukov’a saygısı ve sempatisi hep vardır. 1996 yılında Budapeşte’de Fischer sadece Vasiukov ile görüşmek ister ve Çin lokantasındaki yemekte eskiler hakkında uzun uzun konuşurlar.

Vasiukov Türkiye’de

1996 yılında Emrehan Halıcı’nın federasyon başkanlığı esnasında Vasiukov Türkiye’ye baş antrenör olarak gelir.

Türkiye’de satrancın çok geri kaldığını gözleriyle görür. Bu yüzden resimde görüldüğü gibi ikna edeci yöntemler kullanmaya karar verir. Sitemizin yazarlarından Aybar Karaçay 1.e3‘te ısrar edince dayak yemekten kurtulamaz.

Vasiukov en başarılı öğrencisi GM Kıvanç Haznedaroğlu ile. Kenardaki tercüman ve antrenör Ziya Ahmedov neredeyse hep Vasiukov’un yanında olmuştur.

Vasiukov bir başka genç yetenek ile. Büyükusta Emre Can.

Hem İnsancıl hem sert

Vasiukov insani ilişkilere önem veren birisiydi. Tanıdıklarına hep yardımcı olmaya çalışır ama bu arada kimsenin hakkının yenmemesine özen gösterirdi. Moskova’dan geldiğinde muhakkak yanında ülkesine özel hediyeler getirir ve dağıtırdı.

Yalnız bu yumuşaklığı öğrencileriyle analiz yaparken bir anda kaybolurdu. Türkiye’de zamanında satrancı biliyorum diyenlerin oyunları bile onun analizleriyle acemilerin oyunu gibi gözükebilirdi. Dakikalarca düşündüğünüz hamlenin yanlış olduğunu saniyeler içerisinde devamyollarıyla gösterirdi. Ve bu denli büyük hataların  yapılması onu kızdırırdı.

İşin ilginci Vasiukov’un ettiği ağır sözlerin dozu giderek artmaktaydı. Bu satırların yazarı ancak Rusça öğrendikten sonra fark etti ki tercüman Ziya Ahmedov, öğrenci üzülmesin diye ağır sözleri hafifletiyordu. Karşı tarafın sakin olduğunu gören Vasiukov da giderek sözlerinin dozunu artırmaktaydı.

Çelimsiz Karpov’un Dirençli Oyunu

Vasiukov’un Karpov’u ilk kez fark etmesi yıldırım oyunları ile olur. Yıldırım uzmanı olan Vasiukov sırayla genç satranççıları yenmektedir ama son gelen çelimsiz oyuncu onu çok zorlar. Vasiukov başarısızlığını yorgunluğuna bağlar. Oysa ki sebep geleceğin Dünya Şampiyonu Karpov’un güçlü oyunudur. Daha sonra dönem dönem Karpov’un sekundantlığını da yapan Vasiukov ile Karpov’un 1998 Dünya Çocuklar Olimpiyadı’ndaki yıldırım karşılaşmalarından bir görüntü.

Yandan karışma konusunda çok kuvvetli olan Türk oyuncuların heyecanı fark ediliyor. Arşivinden resimlerini bize veren Aybar Karaçay sol tarafta güzel bir hamle görmüş gibi. Eski TSF Başkanı ise beklendiği gibi pek hamle görmediğinden sakin duruyor.

Sevenlerinin Vefası – Bir Gecede Hazırlanan Site

2003 yılında Aybar Karaçay’dan çıkan bir fikirle onun 70’nci doğum günü için bir site yapmaya karar verilir. Özellikle 5 Marta yetişmesi için editör zamanın asp tabanlı sitesine yazıyı kodlarıyla Mete Gürcan girer. Selim Gürcan İstanbul tarafından gelen yazıları derlerken, Ankara’da da Aybar Karaçay yazı hazırlar ve Ziya Ahmedov da rusçaya çevirir. Can İnce ise animasyonla katkıda bulunur. Sabahın ilk ışıklarında site tamamlanır ve Vasiukov’a  iyi dileklerle mail atılır. İnternetin çok yaygın olmadığı dönemde öğrenilir ki Vasiukov haberi geç almış ve ancak 15 gün sonra bakabilmiştir. Seneler önce yapılan bu site arşivlerde mevcut yine de.

İşte doğum günü için yapılan Vasiukov Sitesi 

Ve Can İnce’nin 15 yıl önce hazırladığı animasyon

Güle güle iyi insan