Satrancın büyülü dünyası ne yaş tanıyor ne engel. Beş yaşındaki bir çocuk kolaylıkla satranç oynamayı öğrenebilir ve bir süre sonra babasını, dedesini yenmeye bile başlayabilir. Yetenekli ve azimli bir çocuk ise 14-15 yaşına geldiğinde dünyanın en iyi oyuncularına bile meydan okuyabilir. Fiziksel olarak ise satranç en engel tanımayan sporlardan biri şüphesiz. Satrançta en ihtiyaç duyulan organlardan biri olarak kabul edilen görme yetisi bile satranç aşıklarını durduramamakta. Görme engelli satranççılar ulusal ve uluslararası yarışmalara katılıyor, kamplar düzenliyor, internette satranç oynuyor. Satranç engel tanımıyor, satranç oynayanlar da hayatta engel tanımıyor. Selim ve Kerim Altınok tüm Türkiye tarafından müzik, hukuk, satranç ve yazarlık başarılarıyla tanınıyor. Uğur Yuvarlak ise hem başarılı bir satranççı hem de ÖSS’de 24’üncü olarak basında haber olmuştu.
Selim Altınok, Kerim Altınok, Kemal Özceyhan, Uğur Yuvarlak, Levent Aclan, Mümin Aksu ile satranç, hayat ve görme engeli üzerine yapılan güzel sohbeti buradan dinleyebilirsiniz.
Bu röportaj Barış Akyıldız tarafından Ilgaz Gümüştaş’ın hazırlamaktan olduğu “Dar Sokakta Şah” adlı satranç romanındaki görme engelli karakter için oluşturulmuştur.
Görme Engelliler Nasıl Satranç Oynar
Görme engeli olan bir birey için satranç en ideal spordur.Görmeyen biri hem gören insanlarla hemde kendi kategorisinde rahatlıkla bu oyunu oynayabilir.
GENEL KURALLAR
Gözleri gören ve görme engelli (yasal olarak kör) oyuncular arasındaki
Satranç oyununda, her oyuncu iki oyun tahtası kullanılmasını talep edebilir; gözleri gören oyuncu normal bir oyun tahtası kullanırken, görme engelli
oyuncu özel olarak yapılmış bir oyun tahtası kullanabilir. Özel olarak yapılan oyun tahtası aşağıdaki gereklilikleri karşılamalıdır:
(a) En az yirmi santime yirmi santim olmalıdır;
(b) Siyah kareler hafifçe yükseltilmiş olmalıdır;
(c) Her karede bir emniyet boşluğu olmalıdır;
(d) Her taş, emniyet boşluğuna uyan bir kanca ile temin edilmelidir;
(e) Taşlar Staunton tasarımı olmalıdır ve siyah taşlar özel olarak işaretlenmelidir.
1. Hamleler açık bir şekilde duyurulacak, rakip tarafından tekrar edilecektir.
2. Görme engelli oyuncunun oyun tahtasında, bir taş emniyet boşluğundan çıkarıldığında ?dokunuldu? olarak kabul edilecektir.
3. Aşağıdaki durumlarda, bir hamle ?yapıldı? olarak kabul edilecektir:
4. (a) Ele geçirme durumunda, ele geçirilen taş, hamle sırası onda olan oyuncunun oyun tahtasından çıkarıldığında;
5. (b) Bir taş farklı bir emniyet boşluğuna yerleştirildiğinde;
6. (c) Hamle duyurulduğunda.
7. Ancak bundan sonra rakibin saati başlatılacaktır.
8. Madde 2 ve 3 söz konusu olduğu sürece, gözleri gören oyuncu için normal kurallar geçerlidir.
9. 4. Görme engelli oyuncu için, özel olarak yapılmış bir satranç saatine izin verilir. Bu saat aşağıdaki özellikleri taşıyacaktır:
10. (a) Kadran sağlam kollarla tutturulacak, her beş dakika, bir nokta ile işaretlenecek ve her on beş dakika iki yüksek nokta ile belirtilecektir.
11. (b) Kolayca hissedilebilir bir bayrak olacaktır. Bayrağın, oyuncunun tam saatin son beş dakikası boyunca dakika kolunu hissetmesini sağlayacak şekilde düzenlenmesine
12. özen gösterilecektir.
13. 5. Görme engelli bir oyuncu, oyunun skorunu Braille ile ya da el yazısıyla tutmalı ya da hamleleri bir teybe kaydetmelidir.
14. 6. Bir hamlenin duyurulması sırasındaki bir dil sürçmesi, derhal ve rakip tarafın saati başlamadan düzeltilmelidir.
15. 7. Bir oyun esnasında iki oyun tahtası üzerinde farklı pozisyonlar ortaya çıkarsa, bu durum, kontrolörün yardımı ile ve her iki oyuncunun oyun skorlarına
16. bakarak düzeltilmelidirler. Eğer iki oyun skoru birbiriyle aynı ise, doğru hamleyi yazan, fakat yanlış hamle yapan oyuncu, pozisyonunu doğru oyun skorundaki
17. hamleye göre düzeltmelidir.
18. 8. Bu gibi farklılıklar meydana geldiğinde ve oyun skorlarının farklı olduğu ortaya çıktığında, hamleler, iki skorun birbirine uygun olduğu noktaya geri
19. çekilmeli ve kontrolör saatleri uygun şekilde yeniden ayarlamalıdır.
20. 9. Görme engelli oyuncu, aşağıdaki görevlerin herhangi birine ya da tümüne sahip olacak olan bir yardımcıdan yararlanma hakkına sahip olacaktır:
21. (a) Her iki oyuncunun hamlesini rakibin oyun tahtasında oynamak.
22. (b) Her iki oyuncunun hamlelerini duyurmak.
23. (c) Görme engelli oyuncunun oyun skorunu tutmak ve rakibinin saatini başlatmak (Bkz. Kural 3.c).
24. (d) Görme engelli oyuncuya, yalnız istediği zaman, tamamlanan hamlelerin numarasını ve her iki oyuncu tarafından kullanılan süreyi bildirmek.
25. (e) Zaman sınırının aşıldığı durumlarda hak talep etmek ve gözleri gören oyuncu taşlarından birine dokunduğunda kontrolöre haber vermek.
26. (f) Oyun ertelendiğinde ya da ara verildiğinde gerekli formaliteleri yerine getirmek.
10. Eğer görme engelli oyuncu bir yardımcı kullanmazsa, gözleri gören oyuncu, madde (9.a) ve (9.b)’de söz edilen görevleri yerine getirecek olan bir yardımcı kullanabilir.tahtasında da gerçekleştirilecektir
