2. Dünya Savaşı’nın tüm hızıyla sürdüğü yıllarda İstanbul’da tüm zorluklara rağmen satranç faaliyetleri devam ediyordu. 1943 yılında kurulan İstanbul Satranç Derneği çatısı altında toplanan satranççıların en büyük hayali satranç saatinin kullanıldığı bir turnuva düzenlemekti. 2 saat 40 hamle zaman kontrolüyle oynanacak turnuvaya belli başlı tüm kuvvetli satranççılar katılacaktı. Ne var ki 2. Dünya Savaşı’na Türkiye katılmamış olsa da geceleri uygulanan karartma turnuva için büyük bir engel olarak gözüküyordu. Suat Boztepe’nin hazırladığı bu yazıyı haberin devamından okuyabilirsiniz.
Oyuncuları sınıflandırma sisteminin henüz yapılmadığı yıllarda bazı oyuncular oynamasa ve derneğe gelmese bile Selim Palavan, Fred Benda, Demir Sayman, André A. Hayoş, Serjebirer Sitilo, Doğan Günsav, Mübin Boysan ve Celoviç İstanbul?un en güçlü oyuncularıydı.
1944 yılında İstanbul Türk Satranç Kulübü Şampiyonası?na Selim Palavan, Fred Benda, Demir Sayman, André A. Hayoş, Doğan Günsav, Nahit Urha, Villi Kornfild, Metin Hotinli, Viktor Franko, Celoviç katılmışlardı ve Op. Dr. Emin Erkul dernek başkanıydı. Hemen peşine dernek başkanlığına Hamit Saraçoğlu seçilmişti. Musa Tebi Türkiye?ye yeni gelmiş ve Nevzat Süer henüz güçlü bir oyuncu değildi. Kulüp o yıllarda Beyoğlu Tokaplıyan Oteli?nde bulunuyordu.
Turnuva ödülleri: Birinci 75 lira, ikinci 25 lira ve üçüncü hediye. Turnuvada ilk defa satranç saati kullanılacak ve kırk hamle için iki saat süre tanınacaktı. Oyunlar Cumartesi ve Pazar günleri hariç, hafta içi her gün akşamları saat 20.00 – 24.00 arası oynanacaktı. Fakat karatma uygulaması saat 20.00?de başlayacağı için kulüp yönetimi oyunların saat 16.00 – 20.00 arası oynanmasını daha uygun buldu. Bu sefer turnuvaya katılanlarınişlerinden gelmeleri zor olduğu için bu oyun saatleri de uygulanamadı. Turnuva bu nedenle dördüncü turdan sonra ertelendi.
Dünya satrancı 2. Dünya Savaşı?ndan etkilenirken, savaşa girmemiş olmamıza rağmen Türkiye de bu savaştan olumsuz yönde etkilenmişti. Karartma tedbirleri nedeniyle ışıklar söndürülüyor veya ışığın dışarı sızması engelleniyordu.
1943 – 1945 yıllarında Beyoğlu?ndaki derneğe gelen oyuncular, Kadıköy, Beşiktaş, Fatih, Kanlıca, Kabataş, Cihangir, Tophane, Şişli?de oynayan oyuncular ve oyun gücü yüksek olduğu için başka bir ilde yaşasa bile her zaman aranan diğer bazı oyuncular şöyleydi: Prof. Dr. Selim Palavan, Fred Benda, Demir Sayman, André A. Hayoş, Serjebirer Sitilo, Doğan Günsav, Mübin Boysan, Musa Tebi, Celoviç, Nahit Urha, Villi Kornfild, Prof. Dr. Metin Hotinli, Viktor Franko, Op. Dr. Emin Erkul, Ali Rıza Alpar, Ali Haydar Örmen, Yusuf Osman Bükülmez, Robert Sargologo, Yusuf Hatemi Şahimoğlu, Eddy Schifman, Behiç Besler, Selahattin Adil, Cemil Cahit Toydemir, Muhittin Gençarslan, Tocholko, Langleye, Prof. Dr. Mazhar Nedim Göknil, Prof. Dr. Sıracettin Bilyap, Nevzat Süer, Esat Yavuz, Cevat Bey, Macit Çiftyıldız, Latif Osman Çıkıgil, Faruk Emek, Celal Alnıgeniş, Turan Başak, Enver Erkurt, Nuri Çay, Orhan Yumnu, Ziya Akçasu, Faik Kibaroğlu, Celadet Çıtanek, Necdet Bayraktar, Kutlu Büyükdoluca, Jorj Andrejef, Cüneyt Ölçer, B. M. Djoleviç, Fresco, Yavuz Taşdeler, Necdet Bayrı, Enver Erkurt, Halil Vural, Sadık Tüzel, Nurettin Gözeğer, Orhan Günsav, Jirayr Çakır, Coşkun Külür, Cavit Uzman, Rıza Varan, Salih Kozak, Hamdi Şanlıtürk, Gazanfer Alkaya, Fevzi Kurt, Rıza Varan, Sami Arsev, Fuat Ar, İsa Erol, Ahmet Büte, Muhittin Kuş, Muzaffer Saydam, Vilademir Zıpkın, Vedat Çelebi, Muzaffer Özbilen, Abdurrahman Giray, Ziya Bey, Erol, Cavit, Haldun, İbrahim Horoz, Necdet Bayrakdar, Demir Zıpkın, Halidun Delikan, Cavit Odabaşı, Sami Hillal, Erol Erdin, Lemi Hampel, Şekur Çağatay, Fazıl Atabek, B. Feyzi Akeren, Haşmet Zeybek, Selçuk Yener, Tahsin Burdurlu, Emin Birsel, Artin Devekuş, İsmet Akıncı, Cahit Öney, A. Nazanof, Tamik Tamikoğlu, Hagop Murad, Vasgen Lüsik, Hakkı Tekeş, Jorj Sayek, Kenan Akansu.
Not: Op. Dr. Emin Erkul (1881 ? 1964), Selim Palavan (1909 ? 1995), Fred Benda (1895? ? 1985-86), Nevzat Süer (1925 ? 1987), Prof. Dr. Sıracettin Bilyap (1923 ? 1996), Musa Tebi (1914 ? 1976), Villi Kornfild (1914 ? 1967).
Türkiye Satranç Mecmuası, Aralık 1944
O turnuvada oynanmış bir oyun: Oyun yorumları Selim Palavan tarafından yapılmış olup Türkiye Satranç Mecmuası, Temmuz 1944 sayısında ?Parti Tahlilleri? bölümünden alınmıştır.
André A. Hayoş ? Viktor Franko, İstanbul 1944 C 55 İtalyan Açılışı İki At Savunması 1e4 e5 2.Af3 Ac6 3.Fc4 Af6 4.Ac3 (Münteşir hamle burada 4.d4?tür.) 4?Axe4! (Bu gibi durumlar için tipik bir kombinezondur.) 5.Fxf7+ (Bu devam yolu yalnız siyahlar için elverişlidir; çünkü iki fil ve kuvvetli merkez olduğu halde onların şahı için hiçbir tehlike olmaz. 5.Axe4 d5 6.Fd3 vesaire oynamalıydı.) 5?Şxf7 6.Axe4 d5 7.Aeg5+? (Burada yalnız 7.Ag3 hamlesi doğrudur. Şimdi beyazlar kritik bir hale düşüyorlar.) 7?Şg8 8.h4 h6 9.Ah3 Fg4! (Veya sadece: 9?e4 10.Afg1 Vxh4 durum siyahlar için kazanılmıştır. Fakat yapılan hamle daha kuvvetlidir.) 10.d3 Ad4? (Burada siyahlar 10?e4 hamlesiyle partiyi derhal kazanabilirlerdi; 10?e4 11.dxe4 dxe4 12.Vxd8 Kxd8 13.Ad2 (Tek hamle!) 13?Ad4, mesela 14.0-0 Fxh3 15.gxh3 Ae2+ 16.Şh1 Axc1 veya 14.Şf1 Axc2 15.Kb1 Fb4 veyahut 14.f3 Fxh3 vesaire.) 11.c3 Fxf3 12.gxf3 Af5 13.f4 Ve8 14.Vg4 exf4+ 15.Şd1 Vd7 16.Kg1 (Beyazlar için en büyük tehlikeler geçmiş sayılabilir ve onlar kendi durumunu sağlamlaştırmaya başlıyorlar.) 16?h5 17.Vxf4 Fd6 18.Vf3 c6 19.Fg5 Kf8 20.Vg2 Ke8 (Siyahlar kıymetli vakit kaybediyorlar; burada 20?d4 21.c4 b5 vesaire oynanmalıydı.) 21.Şd2 Fe7 22.Af4 Axh4 23.Fxh4 Fxh4 24.Ag6 Ff6 25.Axh8 Şxh8 26.Kae1 Kf8 27.Ke2 d4 28.Vg6? (Elbette 28.c4 oynanmalıydı.) 28?dxc3+ 29.bxc3 Vd5 (İyi bir hamle: Aynı zamanda hem müdafaa, hem hücum ediyor.) 30.Ke8? (Burada da 30.c4 oynamak lazımdı.)”> 30?Vxa2+ 31.Şe3 Fg5+! 0 ? 1 (Beyazlar terketti ve bunula partinin en ağır hatasını yapmış oldular! Beyazlar öyle zannediyorlardı ki, fili almaya mecburdurlar ve bu takdirde siyahlar tabii, 32?Vxf2+ hamlesiyle iki hamlede mat ediyorlar. Fakat, burada beyazlar için 32.f4 hamlesi vardı ki, bundan sonra onların durumları siyahlarınkinden daha fena değildi. Mesela: 32.f4 Fxf4+ 33.Şf3 Fd6+ 34.Kxf8 Fxf8 35.Vxh5+ veya 33?Vd5+ 34.Şe2 Kxe8+ 35.Vxe8+ Vg8 36.Vxh5+ ve beyazların durumu müreccahtır. Bundan ötürü, siyahlar için beraberlik yapmak daha iyidir: 33?Vd5+ 34.Şe2 Va2+ 35.Şf3 Vd5+ vesaire.)
