Satranç oynarken temelde satranççılar iki şey yaparlar: Güzel bir satranç tablosu oluşturmak ve hesap yapmak. Satranç tahtasında güzellik vardır. Bu güzellik sadece varyantlara duyulan hayranlık değil ama doğrudan estetik bir anlayışın ürünü olan güzelliktir. Belli bir düzeye gelmiş ve ustaların oyunlarını inceleyen oyuncularda güzellik anlayışı olur. En basitinden eminiz ki sizi kenardan gelişen atlar rahatsız eder ve tahtadaki güzelliği bozar.Ssatranç tahtasında güzel bir konum yaratırken duyguların önemi vardır. Öte yandan işin hesap kısmına geçince duygusallık sorun olabilir.
Hesap yapma duygularını öne çıkar veya duygusal olma hesap yap!
İki davranışın da zamanı var. İyi bir satranççı satranç tahtasında güzel birtablo oluşturmaya çalışır. Taşları nerede daha etkili ve dolayısıyla güzel duruyor gibi konuları düşünmelidir. Hangi kanattan oynaması gerektiği de aletlerin tahtadaki dağılımı ve şahların durumuyla da alakalı olabilir. Şimdi aşağıdaki konuma bakıp satrançtaki güzellik anlayışını inceleyelim.
Beyaz taşlar ve siyah taşlar sizde nasıl duygular oluşturur? Açıkça beyaz taşlar güzel, siyahlarsa çirkin. Beyazın atları güzel, siyahlarınki ise çirkin çünkü bize kenardaki atların kötü olduğu öğretildi.Ve de ustaların oyunlarında siyahların böyle oynadığını göremeyiz. Öyleyse siyah taşlar çirkin sonucuna varmamız doğaldır. Beyazlar ise güzel çünkü taşlar tavsiye edildiği gibi çıkmış. Satrancı yeni öğrenen birisi için ise büyük fark yoktur çünkü kafasında henüz bir güzellik anlayışı yok.
Aletlerimizn yerlerini belirlerken duygularla hareket etmenin bir sakıncası yok. Yalnız Nigel Short’un dediği gibi “Satranç %99 taktiktir” Eninde sonunda hesap yapmalıyız. Hesap yapmamız gereken yerde duygularımızla hareket edersek sonuç kötü olur.
Örneğin yukarıdaki konum 1.e4 e5 2.Af3 Ac6 3.Fc4 Af6 4.Ac3 sonrasında siyah 4…Axe4 ile”Çatal Numarası” yapıyor. Eğer beyaz 5.Axe4 yaparsa 5…d5 çatal atarak taşını geri alacak ve rahat oyun elde eder. Bu aşamada gelen fedanın etkisiyle oyuncu şaşırır veya belki de bu hamleyi görmediği için kendine kızar. At fedasını kabul etmenin karşılığı olduğunu düşünerek duygusal bir şekilde fedayı reddedeyim der ve 5.d3 oynar. Kötü hamle çünkü 5…Axc3 ve siyah piyon fazla.
Oysa ki beyaz duygusallıktan arınıp önce sakinleşmeli. Aletlerin sıcak temasta olduğu bu anda bize yardımcı olacak şey hesap yapmak! Burada konumsal oalrak güzeli aramak işe yaramaz. Beyaz sakince 5.Axe4 d5 6.Fd3 dxe4 7.Fxe4 varyantına girebilir. Aşağı yukarı eşit bir konum.
Anlatan FM Selim Gürcan
