Kombinezonlar ve Varyantlar - 10

Geçer Piyonun Gücü

Yazan Dvoretsky

Taşların sayısının azaldığı konumlarda rakibi mat etmek neredeyse imkansız gibidir. Oyunsonunun ana fikri Piyonları Vezire dönüştürebilmektir. Oyunsonunda Piyonlar özellikle de geçer iseler çok önem kazanırlar.

Dvoretsky-Rusakov
Moskova 1964

S.1.36 Beyaz ne oynamalı? c7 Piyonu zayıf mıdır yoksa kuvvetli midir?

Bu Siyah Şahın Piyona yaklaşıp yaklaşamayacağına bağlıdır. Örneğin 31.g3? Şe7 32.Fh3 Fd7’den sonra Piyon kesinlikle düşer. Taktik şekilde destek gereklidir.

31.a4! Fa6
Eğer 31…Fxa4 oynanırsa 32.d4 (33.Fa6 tehdidiyle) 32…b5 33.g3 fikir Fh3 veya Fg2-b7. 31…Fd7’ye 32.d4 Ka8 (32…Ke8 33.Fb5) 33.Fa6 Fc8 34.Fb5 a6 35.Fc6 Ka7 36.Ke1 etkilidir.

32.g3 Ke8
32…f5 33.Fh3 g6 34.g4 Ke8 35.gxf5 Fc8 36.Kf1! Siyah Şahın çekilebilecek yeri yoktur (36…Şg8 37.f6!)

33.d4! Fc8 34.Fb5
Beyaz belirgin bir şekilde insiyatifi ele geçirmiştir.

34…Ke4 35.Şd3 f5 36.Fc6 Ke7

37.d5!!

Bu oyunsonunu gösterdiğimde “Neden böyle bir Piyonu verdin?” diye Büyükusta Simagin tepki gösterdi. Tabii ki kısa bir süre sonra herşeyi anladı. Kaybedilen Piyonun yerini d6 geçer Piyonu alır ve bu piyon Fil ile beraber rakip taşların tutunabileceği tüm kareleri kontrol eder. Belki de çift ünlem işareti abartılı olabilir, başka kazanç yolları da vardır. Bununla beraber bu satırların yazarı bu oyun oynanırken sadece birinci kategori oyuncusuydu ve böyle düşük ratingli bir oyuncu için gurur kaynağı c7 Piyonunu, pozisyonel değerlendirmelere dayanarak feda edebilmek kolay değildir.

37…Kxc7 38.d6 Kf7 39.Şd4
39.Fd5 de çok kuvvetliydi.

39…Fd7 40.Şd5 Şe8 41.Fxd7 Kxd7 42.Kc8 Kd8 43.Kc7
Şimdi ortaya çıkan konum Nimzowitsch’in tezine harika bir örnektir: “yedinci yatayın kontrolü, uzak geçer ile beraber kural olarak kazançtır”.

43…a6
43…Kd7 44.Şe6

44.Şe6 Kb8 45.Kxg7 Şf8 46.Kxh7 Siyah terketti.

Geçer Piyonların gücüne dayalı kombinezonlar sadece oyunsonlarında ortaya çıkmaz.

Panczyk-Yusupov
Warsaw 1985

S.1.37 Siyah ne oynamalı?
Beyaz, Şaha karşı tehlikeli bir atağa geçmiştir. 17…Axh5? e 18.Fxf7! Şxf7 (veya 18…Şh8 19.Fxh5 Ke5 20.cxd4 Axd4 21.Fb2) 19.Vxh5 Şg8 (19…Şh8 20.Fxh6!) 20.Kxg7! Şxg7 21.Fxh6 Şf6 22.Fg5 kazanır. 17…Ag4? da 18.h3! yüzünden olmaz.

Yusupov, rakibin atağını içlerinden biri çok kuvvetli geçer olacak 2 Piyona karşı taş feda ederek çürütüyor.

17…Fg4! 18.Axf6
18.Kxg4 Axg4 kazanır

18…Vxf6 19.Kxg4 dxc3 20.Fe3
20.Kf4 c2

20…c2

21.Vf1

S.1.38 Siyah oyundaki hamleye ve 21.Ve1’e karşı ne oynamalı?

21.Ve1’e çekici 21…Ae5?! hamlesi yetersizdir. Beyaz’ın iki yanıtı vardır: 22.Kf4 Vxf4 23.Fxf4 Ad3 24.Vxe8 Kxe8 25.g3! ve 22.Kd4 Af3 (22…Ad3 23.Kxd3 Vxa1 24.Vxa1 c1V 25.Kd1) 25.Kxe1 c1V 26.Kxc1 Kxc1 27.Şg2 bu varyantların sonuçları tamamıyla belirsizdir. Kazanç yolu 21…Kcd8! (22…Vxa1 23.Vxa1 Kd1 tehdit ediyor) 22.Fb3 ( 22.Kc1 Vb2 kazanır) 22…Vb2 23.Fa4 b5 24.Fxc2 Vxc2 25.Kc1 Vb3 veya 25…Vf5

Ama Artur daha kombinezona başlarken parlak refütasyonu görmüştü.

21…Kxe3!! 22.fxe3 Vxf1 23.Kxf1 Ae5
Tehditler 24…c1V ve 24…Axg4. Fazla Kalesine rağmen konum savunulamaz. Eğer örneğin 24.Fxf7 oynarsa 24…Şh8! 25.Kgf4 c1V 26.Kxc1 Kxc1 27.Şf2 Ad3.

24.Kgf4 c1V 25.Kxc1 Kxc1 26.Kf1 Kxf1 27.Şxf1 Ag4! Beyaz terketti çünkü ikinci piyonu da kaybeder.

Aşağıdaki klasik kombinezon pek çok kitap da yerini almıştır.

Teichmann-?? Zürih 1921

S.1.39 Beyaz ne oynamalı?
1.Vf5? (2.Vxf7 tehdidiyle) olmaz çünkü 1…Fa6(b7)! İki taş altta olduğu için Teichmann yüklenmeye devam etmeli.

1.Kxh6! Axh6
1..Kxh6? 2.Fxf7 veya 1…bxc4? 2.Kh8!

2.Vg5 Af7 3.Vd8!! Axd8 4.h6
5.h7 tehdidinden dolayı Siyah terketmeli (kaynaklara göre de öyle olmuş)

S.1.40 Siyah’ın konumu gerçekten kayıp mıdır?
Aslında terketmek için erkendir. Doğry 4…Vf8 şu sebepten yetersizdir: 5.h7 Şf7 (5…Şxh7 6.gxf8V Şxf8 7.h8V Şe7 8.Fxe6 Adxe6 9.Vxe5. Öte yönden şu tamamıyla mümkündür:

4…Vd4!!
d6 karesi Şah için boşaltılıyor.

5.h7 Şf7 6.g8V Şe7 7.h8V Şd6!
Bu konum nasıl değerlendirilmeli? 8.Fxe6 Kdxe6 veya 8.Vf8 Şc7 9.Vxd8 Şb7 sonuçta üstünlük Siyah’a geçer. Analizlerimi yayınladıktan sonra Usta adayı Yuri Nikonov şu analizi gönderdi: