İkiz Kombinezonlar
Erkekler, kadınlardan daha iyi satranç oynarlar çünkü erkekler her oyunda oluşabilecek kombinezon tiplerinin daha iyi bilirken, saf kadınlar kendi güzelliklerine, hayal güçlerine ve yaradılışlarına uygun olarak daha bağımsız oynamak isterler; bu satranç taşlarının gerçeklerine inanmamak demektir.
David Bronstein
Bronstein bu satırları yazdıktan sonra epey süre geçti ve satranç dünyasında pek çok şey değişti.. Genç Polgar kardeşlerinin etkileyici başarıları önemli ölçüde satranç çalışma konusunda onların profesyonel yaklaşımlarının bir sonucudur. Ama Bronstein’ın sözleri günümüzde de yadsınamaz. Fikirler, teknikler ve kombinezonlar sürekli tekrarlanır. Bunlar çalışılabilinir ve çalışılmalıdır. Gelecekteki başarınız yaptığınız çalışmalara ve kafanızda ne kadar bilgi olduğuna bağlıdır.
Bir satranç oyuncusu kendi buldukları da en az diğerleri tarafından bulunanlar kadar önemlidir. Kişinin kendi buldukları kendi hafızasında çok daha iyi yer eder çünkü bulunanlar uzun düşüncenin ürünüdür ve en iyi şekilde kavranmıştır. Oyuncular oyunlarını dikkatlice saklamalı ve yorumlamalıdır. Bir turnuvadan döndükten sonra ilk yaptığım şey bir not defterine oyunları ve oyun esnasında gördüklerimi yazmak olurdu. Ayrıca ileride yapacağım düzeltmeler ve eklemeler içinde yer bırakırdım. Bu şekilde ileride bu biriktirdiğim bilgileri yeni oyunlar için kullanabiliyor ve öğrencilerim için de bu materyalleri kullanabiliyordum. Bu sistemi tüm öğrencilerime de tavsiye ettim. Oynadığımız oyunlar, içindeki fikirlerle beraber bizim satranç kariyerimizin yaratıcı sonuçlarıdır dolayısıyla muhakkak ilgilenilmelidirler.
Şimdi size Dolmatov’un benzer kombinezonlar yaptığı iki oyunu göstereceğim. Şüphesiz ikinci kombinezonu yapmak onun için zor olmadı çünkü daha önceki tecrübesi ona yol göstermiştir.
Dolmatov-Botto
Avrupa Gençler Şampiyonası Groningen 1977/78
1.e4 e6 2.d4 d5 3.Ad2 c5 4.exd5 exd5 5.Agf3 Ac6 6.Fb5 Fd6 7.dxc5 Fxc5 8.0-0 Age7 9.Ab3 Fd6 10.Fg5 0-0 11.Ke1
1970’lerin ikinci yarısında bu varyant çok sık oynanıyordu. Siyahlar pek çok savunma sistemi denedi ama Botto’nun yaptığı hamleyi Açılışlar Ansiklopedisi’nde bulamadım.
11…Ke8 12.c3 a6 13.Fe2 f6!?
Siyah Atını e5’e yerleştirerek savunma yapmak istiyor. İlginç bir fikir ve büyük olasılıkla Gipslis-Korchnoi 1976 oyunundan esinlenmiş. O oyunda Siyah bu planı üç hamle önce uygulamaya başladı: 11…f6 12.Fh4 Vb6! 13.Fe2 Fe6 14.Fg3 Ae5! Ve makul bir oyun.
14.Fh4 Vc7 15.Fg3 Ae5!
Tabii ki genç oyuncu Siyah Filin dezavantajlı değişiminden kaçınıyor.
16.Afd4
Filin d5’i koruyacak şekilde f7’ye transferini engellemek yararlı.
16….Fd7
17.Ff3!
İyi bir plan: Beyaz Filini f3’e yerleştiriyor ve Atını e3’e transfer ediyor. d5 Piyonuna yüklenerek Dolmatov yararlı değişmelere gitmek istiyor. Şunu belirtmeliyiz ki, e3’e transfer edilecek Atın gücü Dolmatov için bilindikti. Tabii ki açılış çalışmamız varyantların ezberlenmesiyle sınırlı değildi, karakteristik oyunları çalıştık ve konumudaki pozisyonel fikirleri daha iyi anlayarak, taktik metodları da belirledik. Kısacası tam Bronstein’ın bahsettiği şekilde bir çalışma yaptık.
17…Kad8 18.Ac2 Fc6?
Pozisyonel hata; bu kare Fil için talihsiz bir yerdir. Daha iyisi 18…Fe6 idi; örneğin: 19.Abd4 Ff7 20.Ae3 g6
19.Abd4 Vc8
Eğer 19…Ag6 oynarsa 20.Fh5 gelir . Fikir Af5 veya f2-f4-f5
20.Ae3 Fc5
20…Axf3 21.Vxf3 Fc5 22.Kad1 Beyaz iyidir.
21.Fh5! g6 22.Ag4! Axg4
Mecburi.
23.Fxg4 Fd7
Veya 23…f5 24.Ff3 açıkça üstün bir konum. Dolmatov başarılı bir şekilde ilk amacını yerine getirdi; e5 Atını değişmek.
S.1.8 Beyaz nasıl devam etmeli?
Oyun ufak bir kombinezonla (Capablanca’nın söylemekten hoşlandığı gibi) devam etti.
24.Ae6! f5 25.Axd8 fxg4 26.Kxe7! Kxe7
26…Fxe7 27.Vxd5 hızlı mat.
27.Vxd5 Fe6
27…Şf8 28.Fh4 veya 28.Ff4.
28.Axe6 Vxe6 29.Vxe6 Kxe6 30.Şf1
Kombinezon Beyaz’a bir Piyon kazandırdı ve doğru oyunla Beyaz kazanca gidiyor.
30…Şf7 31.Kd1 h6 32.Kd5 Fb6 33.c4 Şf6 34.b3 Ke4 35.a4 Ke6 36.a5 Fa7 37.b4 Ke4 38.b5
Siyah terketti.
Aşağıdaki oyun altı ay sonra oynandı.
Dolmatov-Mokry
Dünya Gençler Şampiyonası, Graz 1978
1.e4 c5 2.Af3 d6 3.d4 cxd4 4.Axd4 af6 5.Ac3 a6 6.f4 e6 7.Fe2 Fe7 8.0-0 0-0 9.a4 Ac6 10.Fe3 Vc7 11.Şh1 Fd7 12.Ab3
Bu şampiyonadan önce Dolmatov Sicilya Savunması’nın ana devam yolunu, bu açılışın en büyük uzmanlarından Büyükusta Tukmakov ile çalıştı. Bu oyun, Dolmatov için yeni olan bu açılışın ilk kez sınanmasıydı. Pratik eksikliğine rağmen Dolmatov konumun inceliklerini çok iyi kavramıştı. Örneğin burada Atını b3’e ancak Siyah Filini d7’ye çıktıktan sonra çekti, çünkü aksi halde siyah Filini güçlü bir şekilde b7-b6’dan sonra Fb7 ile geliştirebilirdi.
Günümüzde 11…Fd7 yerine Siyahlar daha çok 11…Ke8 oynuyor.
12…Ab4
Eğer 12…Aa5 oynarsa 13.e5! tatsız olur.
13.a5 Fc6 14.Ff3 d5 15.e5 Ad7 16.Ve2 b5?!
Beyaz’ın Şah kanadında ve merkezde avantajı var; rakibi 16…b6 ile Vezir kanadında oyun aramalıydı.
17.Ad1 Fb7 18.c3 Ac6
Siyah çok pasif oynuyor. Daha iyisi 18…Vc4’tür. buna Dolmatov 19.Ad4! oynamaya niyetlenmişti.
19.Af2 Fc8 20.Ad3 Kb8 21.Kfc1 f6 22.exf6 Kxf6 23.Ff2 Af8 24.Fb6 Vd7 25.Ad4 Fd6 26.g3 Fb7 27.Ke1 kc8 28.Fg4 Ke8 29.Axc6 Fxc6 30.Fd4 Kf7
S.Beyaz ne oynamalı?
Bu noktaya kadar Dolmatov sürekli olarak konumu güçlendiriyordu. Artık pozisyonel avantajı materyal avantajına çevirmenin vakti gelmiştir. Önceki oyunu hatırlarsak cevabı bulmak kolaydır.
31.Fh5! g6 32.Ae5! Vc7 33.Ag4!
Tabii ki 33.Axf7 de yeterlidir ama oyundaki hamle doğrudur.
33…Ad7 34.Ah6 Şf8 35.Axf7 Şxf7 36.Fg4
Kalite üstünlüğü avantajını kazanca çevirmek güç değildir. Dolmatov önce konumunu mümkün olduğunca güçlendiriyor sonra… ajurne ediyor. Ev analizimizde kazanca en rahat götüren yolu bulduk.
36…Af8 37.b4 Ve7 38.Ka2 Ad7 39.Vg2 Af8 40.Kae2 Fd7 41.Vh3 Şg8 42.Vh6 Vf7 43.Vg5 Ve7 44.Vh6
Ajurne hamlesi
44…Vf7 45.f5! exf5 46.Kxe8 Fxe8 47.Fxf5! Fxd7 48.Fxd7 Axd7 49.Ve3
Siyah terketti.
Dvoretsky, Secrets of Chess Tactics
