Kombinezonlar ve Varyantlar - 9

Taş Düşürme

Yazan Dvoretsky

Kişilerin son zamanlarda ‘kendi’ açılışlarıyla oynadıkları oyunlar önemli açılış kaynağıdır. Informator ve New in Chess gibi yayınlarda oyunlar genelde kısa bazen de çok detaylı olarak yayınlanırlar. Bu tür analizler açılış konusundaki çalışmaları epey kolaylaştırır ve bazı detayları gün ışığına çıkartırlar. Bunun yanı sıra analizler bizi yoldan da çıkarabilirler- gerçekten de bu oyunlar bazen aceleyle analiz edilir ve kaçınılmaz olarak hatalar içerirler. Bu yüzden eski Rus prensibine göre hareket etmeli: “İnan ama kontrol et!” ve kitapların tavsiye ettikleri varyantları sorgulamalıyız.

Büyükusta Yusupov Informator’den bir gün şu oyunu keşfetmişti.

Taimanov-Borkovsky
Wroclaw 1979

1.Af3 d5 2.b3 Fg4 3.e3 e5 4.h3 Fxf3 5.Vxf3 Af6 6.Fb2 Abd7 7.c4

Siyah 7…e4’ü seçti ve 8.Vd1 Ac5?! (daha kuvvetlisi dxc4) 9.b4! Ad3 10.Fxd3 exd3 11.cxd5 Axd5 12.a3’ten sonra kendini kötü konumda buldu.

Siyah’ın merkezi desteklemek için 7…c6 oynaması mümkün müydü? Analizlerinde Taimanov bu olasılığı olumsuz olarak nitelendiriyor ve şu varyantı veriyor:

7…c6? 8.cxd5 cxd5 9.Fb5! Fd6 10.Ac3 e4 11.Vf5
Soru ve ünlem işaretlerini veren Taimanov konumu Beyaz için iyi olarak değerlendirmiştir.

S.1.33 Büyükustanın analizindeki hatayı bulunuz.
Yusupov farketmişti ki Taimanov’a göre Beyaz için iyi olan vaziyet aslında Siyah için iyidir.

11…g6!! 12.Fxd7
12.Axd5 gxf5 13.Axf6 Şe7 veya 13.Fxf6 Va5 de iyi olmaz

12…Şf8! 13.Vg5 h6 14.Vh4 g5
Rakip Veziri düşürme üzerine harika bir kombinezon

Kişinin kendini buluşunun büyüsüne kaptırmaması çok önemlidir. Konumu ciddi bir şekilde inceledikten sonra Artur 7…c6 8.cxd5 cxd5 ten sonra Beyaz’ın 9.Fb5?! yerine 9.Ac3 oynayarak üstünlük elde edebileceği sonucuna vardı.

Tabii ki eleştirisel analiz sadece başkalarının analizleri için değil kendi analizlerimiz için de gereklidir. İşte size hayal gücümün beni olmadık yerlere götürmesi sonucunda hüsrana uğrayışım.

Alterman-Dvoretsky
SSCB Şampiyonası Yarı-Final
Voronej 1973

25…Ff4 ile pozisyonel er fedası cezbedici gözükmektedir çünkü bunun sonucunda Siyah harika e5 karesini Atı için ele geçirecektir. Daha iyi bir şey olmadığı için fazla analiz yapmaya gerek yoktur. Bununla beraber ben biraz daha derin inceledim ve kazanç hafif alet oyunsonuna (bana öyle gelmişti) girme imkanı keşfettim.

25…Ff4!? 26.Fxf4 exf4 27.Axf4 Axf4 28.Kxf4 Ae5 29.Vg3 Kxf4 30.Kxf4

S.1.34 Siyah ne oynamalı?

Artık durmak ve sakince önceki analizlerimin doğruluğunu kontrol etmek gerekliydi. Açıkça 30…Kf8!? den sonra Siyah fena değildir. Ama iyi de değildir: feda edilen er için kompansasyonu vardır ama o sadece o kadar. Bunu farkettiğimden heyecanımı kontrol edemedim ve daha önceden hesapladığım varyantı teredddütsüz oynadım.

Bu tür hata yapan ne ilk ve korkarım ne de son oyuncuyum. Botvinnik’in 1946 Groningen’de Smyslov ile olan mücadesinin bir bölümüyle ilgili yazdıkları şöyledir:

“Bu anda takip eden varyantları hesapladıktan sonra piyon önde kazanç bir konuma geçtiğim sonucuna vardım ve daha fazla hesabetmeden (Siyah’ın her hamlesinden sonra) affedilmez bir biçimde dikatsiz bir şekilde hızlıca planladığım hamleleri oynadım.”

30…Kxh4? 31.Kxh4 Vxh4 Af3 33.Şf2 Axh4 34.Şg3 g5 35.e5 dxe5 36.d6 Şf6
Sadece 37.Şg4 Ag2’yi bekledim. Bir sonraki hamle Atın tahtanın kenarında olduğu konumlarda standarttır ne var ki gözümden tamamıyla kaçtı.

37.Fe4!
Oyun bitti! At kurtulamaz.

37…Şe6 38.Şg4 Şxd6 39.Şxg5 Ve biraz sonra Siyah terketti.

Tukmakov-Dolmatov
SSCB Şampiyonası Birinci lig
Odesa 1989

S.1.35 Siyah nasıl devam etmeli?

h4-h5-h6 tehdidi tehlikeli gözüküyor. Bunu engellemek için Dolmatov Atı g6’dan çekti ama bunu yaparak rakip Ata önemli e5 karesini açtı. 27…Af8? 28.Ae5 Vc7 29.Vd2 Ag6 30.Vb4 Vd8 (30…a5 31.Vd6) 31.Va4 a5 32.b4 f4! 33.g4! axb4 34.Vxb4 Axh4 35.Fh3! g5 36.Ve7’den sonra Tukmakov büyük bir avantaj elde etti (ne var ki üstünlüğünü kazanca çeviremedi).

Beyaz’ın tehdidi harika 27…h6!! hamlesi ile karşılanabilirdi 28.Vxg6? Fc6 ve 29…Fe8 vardır, Beyaz Vezirini iki hafife karşı kaybeder. 28.Ve3’e 28…Şf7 (veya 28…Fc8!? ve 29…Fd7) oynar ve 29…Vc7’ye ve…Ah5’e niyetlenir. Bu şekilde Siyah konumda dengeyi sağlayabilirdi.

h7-h6!! fikrini bulduktan sonra bu hamleyi oynamak için h4-h5 hamlesinin bekleyip beklememek gerektiğini değerlendirmek gerekir. Ama aşağıdaki varyantlardan da görülebileceği gibi bana göre bu hamleyi ertelemeye gerek yoktur: 27…Fc6? 28.h5 h6 29.Ve3 kazanır (29.Vc1? Axh5 30.Vxc6 Vxg3 31.Şf1 Af4) 27…Vc8?! (28.h5? h6! fikriyle) 28.Ae5! açık üstünlükle; 27…Fc8?! 28.Ve3 (28.h5? h6) 28…Vc7? (Şimdi 28…h6! oynamak gereklidir) 29.Ae5 Axe5 30.dxe5 Ad7 31.Fd6 Vc2 32.Vg5

Ne yazık ki bu Dolmatov’un taş düşürme imkanını kaçırdığı tek oyunu değildir. Alıştırmalarda iki örnek daha bulacaksınız