Satranç ve Go

Satranç ve GO , Beyinsellikten yoksun mu?

Araştırmalar gösteriyor ki; zeka oyunları "g" noktasını ıskalıyor.
12.Aralık.2002

HELEN PEARSON

GO ve satranç oyuncularına ait beyin taramaları ortaya koyuyor ki ; bu oyunlar zeka değil, pratik gerektiriyor. 1,2 (Bakınız referanslar). İnsanlar, oyun stratejisine kafa yorarken, zeka bölgelerinin işsiz olduğu görülüyor.

Amerikalı ve Çinli araştırmacılar amatör satranç ve GO oyuncularının genel zekanın barındığı – "g" adı da verilen – bölgeyi kullanmadıklarını ortaya çıkardılar. Minneapolis Minnesota Üniversitesi bünyesinde kurulu takımın üyesi Sheng He de kabul ediyor ki, "Bu, provokatif bir iddia."

Sonuç genel kanının tersine… Satrancın en yoğun zihinsel külfet taşıyan meşgalelerden biri olduğu düşünülür. Bununla beraber tarafların bir ızgara üzerindeki bölgenin etrafını çevirmek için taşlarını kullandığı bir Çin oyunu olan GO'nun da denk bir zihinsel düzeyde olduğu düşünülür.

İngiltere Cambridge MRC Biliş ve Beyin Bilimleri Ünitesinde zeka üzerine çalışan John Duncan, her iki oyunda da bulunan zorlukların "g"nin ölçümünde kullanılan IQ problemleriyle "çok sayıda ortak noktası" olduğunu söylüyor. Duncan taramalarda teknik engellerin, zeka bölgelerindeki etkinliği görünmez kıldığından şüpheleniyor. Sheng He, usta oyuncuların veya oyuna para koyanların, zihinlerini daha fazla zorlayabildiklerini kabulleniyor. Denemelerde, oyuncular rekabet içermeyen bir senaryoda en iyi hamleye ulaşabiliyorlar. Şu da var ki, aşinalık ve uzmanlaşma aslında çok sayıda kazanan hamle kaynaklı da olabilir. California Stanford Üniversitesi psikoloji uzmanı John Gabrieli'ye göre " zekaya dair olduğuna inandığımız pek çok şey, aslında deneyimden ileri gelir."

Zeka Oyunları

Sheng He ve meslektaşları, ayrıca, satrancın zihni GO'dan daha farklı bir şekilde çalıştırdığı yargısını da incelemeye aldı.

Satranç oyuncuları, sınırlı bir imkanlı hamleler dizisinden bir seçim yapar. Bilgisayar programcıları, sorunun üzerine büyük miktarda silikonla giderek, insanlara rakip olan güçlü makineler inşa edebilmekte: "Deep Fritz" ekim ayında dünya şampiyonu Vladimir Kramnik ile beraberlik yaptı.

Fakat konu, oyuncuların 19×19 bir tahta üzerinde her hangi bir hamleyi yapabildiği GO'ya gelince, insanoğlu makineyi geride bırakıyor. Oyunun daha çok "içgüdü" ya da "insani" strateji gerektirdiği düşünülüyor: " Bazen bir hamlenin daha tehditkar olduğu hissedilir." (Sheng He)

Beyin taramaları da bu farklılığı ortaya koymaya pek yeterli olamadı. Beklendiği gibi GO oyuncuları , satranç aficionadolarının, kullandığı, problem çözmeye yarayan sol yarıdan daha çok, konum ve yönelim üzerine çıkarımda bulunan , beynin sağ yarısını kullanıyorlar.

Diğer yandan, zihnin taktikleri benzer gibi görünüyor. He'nin çıkardığı sonuç ise şu : GO "bizim anlayamadığımız farklı beyin mekanizmaları" kullanıyor olmalı…

Referanslar
1. Chen, X et al. A functional MRI study of high-level cognition II. The game of GO.. Cognitive Brain Research, internette yayınlandı, doi:10.1016/S0926-6410(02)00206-9 (2002). |Makale|
2. Atherton, M. et al. A functional MRI study of high-level cognition. I. The game of chess. Cognitive Brain Research, internette yayınlandı, doi:10.1016/S0926-6410(02)00207-0 (2002). |Makale|