Karl Ernst Adolf Anderssen ( 6 Temmuz 1818 – 13 Mart 1879) Alman satranç ustası, Klasik 19. yüzyıl satrancının önde gelen ustalarından biri. Uzun ve önemli bir satranç kariyeri vardı,  1851-1858 ve 1862-1866 yıllarında dünyanın en iyi oyuncusu olarak kabul ediliyordu. Gayri resmi dünya şampiyonu olarak da bilinir. Mükemmel oyunları bugün bile zevkle anılır.

Anderssen 1858’de Paul Morphy’e, 1866’da Wilheim Steinitz’e maçlar kaybetti. Ancak, hayatı boyunca çok önemli üç turnuva kazandı: Londra 1851, Londra 1862 ve Baden-Baden 1870.
Arka plan ve Gençlik Yılları
Anderssen 1818 yılında, Silesia’nın Prusyalı eyaleti Breslau’da doğdu. Hayatının çoğunu doğduğu şehirde geçirdi, asla evlenmedi ve ona parasal yardımda bulunan dul annesi ve evlenmemiş kız kardeşi ile yaşadı. Anderssen Breslau’da bir liseden mezun oldukdan sonra üniversiteye girdi ve matematik ve felsefe bölümünü okumaya başladı. Mezun oldukdan sonra 29 yaşında Friedrichs lisesinde öğretmenlik yapmaya başladı sonra Matematik profesörü oldu. Anderssen sessiz sakin, sorumlu, saygıdeğer, orta gelirli bir hayat yaşadı. Mesleği matematik profesörlüğü idi, fakat hobisi ve tutkusu satrançtı.

Anderssen henüz dokuz yaşındayken babası ona satranç oynamayı öğretti, satranç stratejisini ise kendisi William Lewis’ın kitabı “Labourdonnais ve McDonnell arasında geçen 50 maç(1835)” kitabından öğrendi. Anderssen bir satranç dehası değildi; yavaş yavaş ve bilinçli bir şekilde gelişiyordu ve 1840’de yirmi iki yaşındayken Ludwig Bledow, von der Lasa, ve Wilhelm Hanstein gibi büyükustaları geçememişti. Anderssen 1842’de kısa ve canlı problemler yayınlayarak satranç dünyasının ilgisini çekti.  1846’de,  “Schachzeitung” dergisinin editörü oldu (sonra ismi “Deutsche Schachzeitung” olarak değiştirildi)

Satranç kariyeri

Londra 1851
1848’de Anderssen Daniel Harrwitz adında profesyonel bir oyuncuyla bir maçta berabere kaldı. Bu maçın sonucunda ve satranç ünü sayesinde Anderssen Dünya’nın ilk uluslararası turnuvası Londra 1851 turnuvasına Alman satrancının öncüsü olarak gönderildi. Bu, Dünya’nın ilk uluslararası satranç turnuvasına Dünya’nın en iyi ustaları katılıyordu, Rus Büyükusta Petroff hariç. Anderssen turnuvaya gitmeyi hiç istemiyordu, çünkü ulaşım sorunu bütçesini aşıyordu. Fakat, Howard Staunton gerekirse Anderssen’in ulaşım parasını kendi cebinden ödeyebileceğini söyledi. Anderssen bu cömert teklif ikabul etti ve turnuvaya gitti. Anderrsen turnuvayı Lionel Kieseritzky, József Szén, Staunton, ve Marmaduke Wyvill, gibi ünlü büyükustaları yenerek kazandı.

1851’de ki turnuva ayrıca “Dünya Satranç Şampiyonası” olarakda kabul edilir fakat görünüşe göre turnuva yapılınca böyle bir tabir kullanılmamış. Ama en azından, Anderssen artık dünyanın önde gelen ustası olarak kabul ediliyordu.

Anderssen sonradan ağır ama mükemmel kombinezonlar atarak iki ustayı harika bir şekilde yendi. Birinci partiyi (sonradan partinin adı “Ölmez parti” oldu), 1851’de beyazlarla Lionel Kieseritzky’ye karşı oynadı, önce bir filini feda etti, ardından çift kalelerini ve son olarak da vezirini feda etti.  İkinci partisini 1852’de beyazlarla Jean Dufresne’ye karşı oynadı, bu partide daha az taş feda etti ama genede içinde bir vezir bir de fil vardı. Parti hala “Her dem yeşil” olarak anılır.

Morphy maçı, 1858
Sonra ki birkaç yılda Anderssen dünyanın en iyi satranç oyuncusu olarak kabul ediliyordu, ama genede paraya ihtiyacı vardı, o yüzden mesleğine geri döndü. Sonra 1858 yılında Paris-Fransa’da yapılan bir maçta Amerika şampiyonu Paul Morphy’ye çok ağır bir şekilde yenildi: ,  Morphy’nin 7 galibiyetine karşı iki galibiyeti vardı ve iki tane beraberlik yaptılar (8:3).

Anderssen maçlarından birinde Morphy’e karşı ilginç 1.a3 oynadı ve onun anısına bu açılış bugün “Anderssen Açılışı” olarak bilinir. Fakat bu açılış hiç bir ciddi turnuvada popüler değildir.

Londra 1862
Morphy malubiyetinin 3. yılında Anderssen geri dönüp Londra 1862 turnuvasını kazandı. Bu ilkdi. Oyuncular döner turnuva yapacaklardı (herkesin herkesle oynaması). Anderssen bu maçta sadece John Owen’a kaybederek onüç maçta oniki yaptı. Morphy o zaman emekli olmuştu o yüzden Anderssen yine dünyanın en iyi oyuncusu olarak kabul ediliyordu.

Steinitz maçı 1866
1866’de Anderssen genç Wilhiem Steiniz’e karşı bir maç yaptı ve kaybetti: (6:8) Bu maç sayesinde satranç dünyasına bir sürü yeni fikir atıldı. Ama genede bu maç dünya şampiyonluğu ünvan maçı olarak kabul edilmedi. Ama satranççılar o zaman artık Steiniz’i dünya şampiyonu olarak kabul etmeye başladılar.

Baden-Baden 1870
Anderssen’in en büyük başarılarından biri yaşlanmaya başladığında geldi kazandı, Hiç kuşkusuz zamanının en iyi turnuvasıyıdı. Steiniz’in yarım puan önünde birinci olurken Neumman ve Blackburne gibi ustaları geride bıraktı.

Sonra ki yıllar
Hala çok güçlü oynayan Anderssen son büyük turnuva başarısını 1877’de aldı, Leipzig turnuvasında ikinci oldu. İki yıl sonra da öldü

Mirası
Morphy ve Steiniz’e karşı yenilmesine karşı Anderssen ilk modern usta olarak kabul edilir.

“ELO”nun yaratıcısı Arpad Elo, tarihde ki turnuvaları karıştırıp Anderssen’nin 2600 ELO’yu geçen ilk büyükusta olduğunu hesapladı. (Elo 1978:191).

Anderssen yerinde ve zamanında harika kombinezonlar atan bir oyuncuydu, adeta bir satranççının sesiydi. Morphy, Steinitz ve Anderssen’nin satranç’a karşı benzer yaklaşımları vardı: Oyunları taşların gelişimi ve güvenliği üzerine kurarlardı, şaha veya vezire karşı basit ataklar yapmazlardı ayrıca modern satrancın kurucularılardı.

Anderssen herkesce çok sevilirdi ve çok dürüst biriydi. Steinitz şöyle yazıyor: “Anderssen dibine kadar dürüst ve saygı değer bir insandı. Korkusuzca fikirlerini söylerdi, ve her zaman tarafsız olmayı seçerdi öyle ki tek bir sözü bile bir anlaşmazlığı bastırabilirdi… fakat genellikle kararlarını rakibinin lehine verirdi.”

 

Çeviren Mahir Onat Topal, Kaynak Wikipedia (ing)

Satranç Okulu forumunda Janowski ismiyle yazan Mahir Onat Topal 1542 UKD’ye sahip ve12 yaşında olmasına rağmen ingilizceye ana dili gibi hakim.