Berlin’de Yapılan Dünya Hızlı Satranç Şampiyonasını geçen sene olduğu gibi Magnus Carlsen kazandı. Geçen sene Yıldırım Şampiyonasını da kazanmıştı.
Yani adam hem klasik satrançta hem aktif satrançta (yani 20 dakika hamle başına 10 saniye ekleme) ve yıldırım satrancında (3 dakika ve hamle başına 2 saniye ekleme) zirveyi sürklase ediyor. Rakipleri de dünya satrancının zirvesindeki isimler bu arada.
Sanki Carlsen bu dünyadan değilmiş gibi oynuyor. Önüne geleni deviriyor.
Bunu nasıl yapıyor peki?
Üstün bir yeteneğe sahip olduğu 8, 9 yaşından beri bilinen bir gerçek.
Müthiş bir hafızasının olduğunu “Wonderboy: Magnus Carlsen” kitabında antrenörü Simen Agdestein şöyle bir örnekle anlatıyor.
“Kütüphanemdeki 500’e yakın kitabı Carlsen düzenli olarak okuyor çalışıyordu.Bir gün hafızasını test etmek istedim.”(Carlsen 12 yaşındayken)
“Aşağıdaki pozisyonu tahtaya dizdim ve ‘Kimler arasında oynandığını biliyor musun?’ dedim.”
Carlsen hemen Kramnik-Ehlvest diye yanıtlıyor ve ekliyor Vienna 1996 da oynandı. Elbetteki böylesine bir yetenek satranç gibi bir sporda çok önemli yani oynanmış oyunları ve pozisyonları akılda tutabilmek. Fakat bu kadar kısa sürelerde doğru hamleleri nasıl çabucak bulabiliyor? Üç farklı zaman kontrolünde kazanılan dünya şampiyonluğu ünvanları sadece hafızayla açıklanabilir mi? Çok daha fazlası olmak zorunda. Ayrıca Carlsen’in aksine biz fanilerin böylesine müthiş bir hafızası olmadığından satranca dair bir umudumuzun olabilmesi açısından bu sorunun cevabı önemli. Şimdi gelelim Carlsen’in müthiş hafızasını destekleyen ve bizi asıl ilgilendiren konuya. Nasıl oluyor da çok çabuk süreler içinde doğru hamleler yapabiliyor? Rapid turnuvada oynanan oyunları inceleyerek cevaba ulaşmaya çalışalım. Aşağıdaki pozisyon Wojtaszek 2734-Carlsen 2850 oyununda oluştu ve Hollanda Savunmasından geldi.
Beyazın vezir kanadındaki alan üstünlüğü görülüyor ve b4 yaparak b hattını açıp b7 piyonunun zayıflığını kullanmak istiyor. Beyaz merkezi bloke etmiş durumda ve siyahlar e5 yapabilse ancak rahatlayabilecek ama bu pek mümkün görünmüyor. Carlsen bir yerlerde yanlış bir şeyler yapmış olmalı yada hafızası onu yarı yoldamı bıraktı acaba.
Mikhail Botvinnik’in merkez stratejisini iyi bilen biri için böylesine pozisyonlarda mücadele edebilmek çok zor değil aslında. Botvinnik diyor ki merkez mücadelesinde kanat hücumlarının rolü çok önemlidir.
Önce Botvinnik ne demek istiyor anlamaya çalışalım sonra Carlsenin maçına döneceğiz.
Aşağıdaki pozisyon Bogoljubov-Botvinnik 1936 oyunundan alınmadır. Görüldüğü gibi piyon formasyonu çok benzer Ae4’e yerleşmiş ama beyaz Ae5 ve sonrasında f3 ile bu attan kurtulabilir. Siyahlar merkezdeki bu problemi bakın nasıl hallediyor.
Bu stratejiyle ilgili olarak Lundin-Botvinnik 1946, Botvinnik-Smyslov 1954 partilerini inceleyebilirsiniz. Gelelim Carlsen’in maçına.
Aşağıdaki pozisyon Zhigalko, 2656 – Carlsen, 2850 partisinden alınmıştır. Beyaz son hamlesinde Ag5 oynayarak f7 karesinin zayıflığını değerlendirmek istiyor. Carlsen yine hata yapmış gibi görünüyor.1…Ke7 oynarsa 2.Af5 var. Eğer 1…d5 oynarsa 2.exd5 Fxd5 3.Fxd5 Axd5 4.Vh5 var ve beyaz kazanıyor.
Aşağıdaki pozisyon Carlsen, 2850 – Wagner, 2575 Normal bir oyunortası pozisyonu. Siyahın şah kanadındaki piyon yapısının zayıflığı dışında önemli bir zayıflığı yok.
Aşağıdaki pozisyon Carlsen, 2850 – Guseinov, 2634 partisinden. Siyah uzun rok atarak şah kanadından saldırmak istiyor ve oldukçada tehlikeli bir fikir gibi görünüyor beyaz için.Karşı oyun şanslarını ve asıl tehlikenin nerede olduğunu nasıl tespit ediyor Carlsen, izleyelim.
Görüldüğü gibi iyi satranç oynamak sadece iyi bir hafızayla açılış varyantlarını iyi bilmekle değil stratejik fikirleri iyi bilmekle de alakalıdır.. Tipik pozisyonlarda ne yapılması gerektiği bilinmelidir. Bunun içinde klasik oyunlar incelenmeli oluşabilecek karakteristik pozisyonlardaki stratejiler öğrenilmelidir.
